حق ایاب‌ و ذهاب در قانون کار؛ مفاهیم، الزامات و نحوه محاسبه

بسیاری از کارگران روزانه مسیرهای طولانی را برای رسیدن به محل کار خود طی می‌کنند و انتظار دارند بخشی از این هزینه‌ها از سوی کارفرما جبران شود. از طرف دیگر، کارفرمایان نیز باید مقررات مربوط به حق ایاب‌ و ذهاب را بشناسند تا از بروز مشکلات قانونی و اختلافات حقوقی جلوگیری کنند. در این مقاله از نورترازان معین، به موضوع هزینه ایاب و ذهاب، شرایط پرداخت، نحوه محاسبه و جزئیات مربوط به حق ایاب‌ و ذهاب ۱۴۰۴ می‌پردازیم. اگر می‌خواهید از حقوق قانونی خود آگاه شوید، همراه ما باشید.با توجه به پیچیدگی‌های قوانین مالیاتی، استفاده از مشاوره مالیاتی تخصصی اهمیت زیادی دارد. شرکت حسابداری و مالیاتی نورترازان معین می‌تواند با بررسی دقیق نوع فعالیت، درآمد و شرایط کسب‌وکار شما، بهترین مسیر را برای کاهش مالیات و بهره‌مندی از معافیت‌های قانونی ارائه دهد — تا شما بتوانید با پرداخت کمترین مالیات ممکن، فعالیت اقتصادی خود را با آرامش و اطمینان ادامه دهید.برای دریافت مشاوره مالیاتی اشخاص حقیقی و حقوقی با شرکت نورترازان معین ( مجری و مشاور امور مالیاتی ) ، شماره خود را در لینک زیر وارد کنید تا کارشناسان نورترازان معین با شما تماس بگیرند.

حق ایاب‌ و ذهاب چیست؟

حق ایاب‌ و ذهاب یکی از مزایای رفاهی پیش‌بینی‌شده در قانون کار است که به‌منظور جبران بخشی از هزینه‌های رفت‌وآمد کارکنان به محل کار یا انجام مأموریت‌های کاری در نظر گرفته می‌شود. بر اساس ماده ۱۵۲ قانون کار، در صورتی‌ که کارگاه در فاصله‌ای دور از محل سکونت کارکنان قرار داشته باشد و وسایل نقلیه عمومی پاسخگوی نیاز رفت‌وآمد آنان نباشد، کارفرما موظف است وسیلهٔ نقلیه مناسب برای تردد پرسنل فراهم کند.

این مزایا ممکن است به‌صورت پرداخت نقدی یا غیرنقدی، از جمله سرویس رفت‌وآمد، در اختیار کارکنان قرار گیرد. در بسیاری از سازمان‌ها ارائه سرویس ایاب و ذهاب روشی رایج برای تسهیل حضور کارکنان در محل کار است.

نکته مهم

نحوه و میزان پرداخت هزینهٔ ایاب‌ و ذهاب معمولاً بر اساس سیاست‌های داخلی مجموعه یا توافق بین کارگر و کارفرما تعیین می‌شود.

شرایط تعلق حق ایاب‌ و ذهاب بسته به نوع فعالیت شغلی، موقعیت جغرافیایی محل کار و توافقات میان کارگر و کارفرما متفاوت است. این حق معمولاً به‌عنوان یکی از مزایای رفاهی کارکنان در نظر گرفته می‌شود و هدف آن تسهیل رفت‌وآمد روزانه و کاهش هزینه‌های ناشی از تردد است. مهم‌ترین شرایط تعلق هزینهٔ ایاب و ذهاب عبارت‌اند از:

• طولانی بودن فاصله محل کار و محل سکونت

• نبود یا کمبود وسایل نقلیه عمومی در مسیر رفت‌وآمد

• عدم تأمین سرویس توسط کارفرما یا شرکت

• وجود توافقات داخلی شرکت یا قراردادهای جمعی دربارهٔ ایاب و ذهاب

• پرداخت کمک‌هزینه سوخت برای استفاده از وسیلهٔ نقلیه شخصی

حق ایاب‌ و ذهاب در قانون کار

مطابق ماده ۱۵۲ قانون کار:

«کارفرمایان موظفند در صورت بعد مسافت، وسایل ایاب و ذهاب مناسب را برای کارگران فراهم کنند. این الزام به ویژه در مواردی که محل کار در خارج از محدوده شهری یا نقاط دورافتاده باشد، اهمیت بیشتری دارد. در صورتی که کارفرما امکان تأمین وسیله ایاب و ذهاب را نداشته باشد، باید هزینه آن را به‌صورت نقدی به کارگران پرداخت کند.»

همچنین بر اساس تبصره ماده ۴۶ قانون کار، کارگرانی که به موجب قرارداد یا مأموریت رسمی به خارج از محل خدمت اعزام می‌شوند، مشمول فوق‌العاده مأموریت هستند:

«کارفرما مکلف است وسیله یا هزینه رفت‌وبرگشت کارگران مأمور را تأمین نماید و مبلغ فوق‌العاده مأموریت نباید کمتر از مزد ثابت یا مزد مبنای روزانه آنان باشد.»

نحوه محاسبه هزینه ایاب و ذهاب

نحوهٔ محاسبه هزینهٔ ایاب و ذهاب بستگی به سیاست‌های داخلی شرکت، قوانین کار و شرایط کارکنان دارد و معمولاً به یکی از روش‌های زیر انجام می‌شود:

1. محاسبه بر اساس مسافت: مبلغ مشخصی برای هر کیلومتر یا فاصله معین در نظر گرفته می‌شود، بنابراین کارکنانی که مسیر طولانی‌تری دارند، مبلغ بیشتری دریافت می‌کنند.

2. محاسبه بر اساس نوع وسیله نقلیه: برخی شرکت‌ها مبلغ کمک‌هزینه را بر اساس وسیله نقلیه مورد استفاده، مانند خودروی شخصی، تاکسی، اتوبوس یا مترو تعیین می‌کنند.

3. پرداخت مبلغ ثابت: در برخی سازمان‌ها، مبلغ ثابت روزانه یا ماهانه به عنوان کمک‌هزینه ایاب و ذهاب به همه کارکنان پرداخت می‌شود.

4. پرداخت ویژه برای شیفت‌های خاص: گاهی فقط کارکنانی که در شیفت شب یا ساعات غیرمعمول کار می‌کنند از این حق بهره‌مند می‌شوند، زیرا در این زمان دسترسی به وسایل حمل‌ونقل عمومی محدود است.

آیا به حق ایاب و ذهاب بیمه تعلق می‌گیرد؟

حق ایاب‌ و ذهاب مشمول بیمه تأمین اجتماعی است. به این معنا که اگر کارفرما مبلغی به‌عنوان کمک‌هزینه ایاب و ذهاب پرداخت کند و این مبلغ جزو مزایای کارکنان محسوب شود، حق بیمه آن طبق قانون کسر می‌شود.

آیا حق ایاب و ذهاب مشمول مالیات می‌شود؟

مطابق نامه شماره ۹۰۰۰/۱۱۲۱۱/۲۰۳ مورخ ۱۴۰۳/۰۷/۰۲ دیوان عدالت اداری، پرداختی‌های رفاهی مانند حق ایاب‌ و ذهاب، حق اولاد و عائله‌مندی، مشمول مالیات نمی‌شوند.

اختلافات رایج در پرداخت هزینه ایاب و ذهاب

با اینکه ماده ۱۵۲ قانون کار به موضوع ایاب و ذهاب اشاره کرده، جزئیات میزان و نحوه پرداخت مشخص نیست و همین موضوع باعث بروز اختلاف بین کارگران و کارفرمایان می‌شود. مهم‌ترین دلایل اختلاف عبارت‌اند از:

• فاصله محل سکونت تا کارگاه: برخی کارفرمایان تنها مسیرهای طولانی را مشمول حق ایاب‌ و ذهاب می‌دانند، در حالی که همه کارکنان انتظار بهره‌مندی دارند.

• نقدی یا غیرنقدی بودن پرداخت: بعضی شرکت‌ها صرفاً سرویس رفت‌وبرگشت ارائه می‌دهند، در حالی که کارکنان ممکن است پرداخت نقدی را ترجیح دهند.

• میزان کمک‌هزینه: مبلغ ایاب و ذهاب در سازمان‌ها متفاوت است و گاهی کمتر از انتظار کارکنان است.

• پرداخت برای شیفت‌های خاص: کارکنان شیفت شب یا ساعات غیرمعمول، اغلب انتظار دارند مبلغ بیشتری دریافت کنند، اما همیشه رعایت نمی‌شود.

• شفاف نبودن قرارداد کاری: اگر قرارداد به روشنی به موضوع حق ایاب‌ و ذهاب اشاره نکند، احتمال بروز شکایت و ارجاع پرونده به هیأت‌های حل اختلاف اداره کار وجود دارد.

جمع‌بندی

حق ایاب‌ و ذهاب، به‌عنوان یکی از مزایای رفاهی قانون کار و با هدف کاهش دغدغه‌های رفت‌وآمد کارکنان، ایجاد شرایط کاری مناسب و حمایت از نیروی انسانی تعیین شده است. مطابق ماده ۱۵۲ قانون کار، اگر محل کار از محل سکونت دور باشد یا وسایل حمل‌ونقل عمومی کافی نباشد، کارفرما موظف است وسیله نقلیه یا کمک‌هزینه ایاب و ذهاب را فراهم کند.

آیا شما تجربه‌ای در زمینه حق ایاب‌ و ذهاب داشته‌اید؟ نظرات و تجربیات خود را در بخش کامنت‌ها با ما در میان بگذارید.

مشاوره مالیاتی حضوری و غیرحضوری با نورترازان معین

اگر در امور مالیاتی خود با مشکل مواجه شدید و به دنبال راهی برای کاهش جریمه‌های مالیاتی هستید، بهترین اقدام، دریافت مشاوره مالیاتی حرفه‌ای است.

در سایت نورترازان معین، می‌توانید با پر کردن شماره خود در لینک زیر، مشاوره حضوری و غیرحضوری دریافت کنید. مشاوران مالیاتی نورترازان معین از با‌تجربه‌ترین متخصصان مالیاتی در ایران هستند و راهنمایی‌های کاربردی برای کاهش جریمه‌ها و انجام صحیح تکالیف مالیاتی ارائه می‌دهند.