یکی از مهمترین موضوعات در نظام مالیاتی کشور، بحث خوداظهاری مالیاتی است. این شیوه بهعنوان روشی شفاف و مبتنی بر اعتماد میان سازمان امور مالیاتی و مودیان، امکان اعلام داوطلبانه درآمد و پرداخت مالیات را فراهم میکند. در این روش، مودیان اعم از اشخاص حقیقی یا حقوقی موظفاند مطابق مقررات، فرمهای مخصوص را تکمیل کرده و در زمان مقرر به سازمان امور مالیاتی ارسال کنند.
نورترازان معین در این مقاله با نگاهی جامع و مبتنی بر منابع معتبر، تمامی ابعاد خوداظهاری مالیاتی، انواع آن، مدارک لازم، مهلتها و جرایم مرتبط را بررسی میکند.برای مشاوره و تکمیل اظهارنامه مالیاتی توسط شرکت نورترازان معین ( مجری و مشاور امور مالیاتی ) ، همین حالا شماره تماس خود را وارد کنید و با مشاور مالیاتی در ارتباط باشید.
خوداظهاری مالیاتی چیست؟
خوداظهاری مالیاتی به معنای اعلام داوطلبانهی درآمد سالانه از سوی مودیان به سازمان امور مالیاتی است. این فرآیند از سال ۱۳۸۰ وارد قانون مالیاتهای مستقیم شد و هدف اصلی آن کاهش نقش ممیزان مالیاتی و اتکا به اطلاعات خود مودیان بوده است. در این روش، افراد یا شرکتها با تکمیل فرمهای الکترونیکی و ارائه مدارک، وضعیت مالی خود را اعلام کرده و بر همان اساس میزان مالیات مشخص میشود.
این سیستم بر پایه اعتماد متقابل شکل گرفته است. سازمان امور مالیاتی فرض را بر این میگذارد که هیچ فردی بیش از خود مودی به جزئیات فعالیت اقتصادی او آگاه نیست. بنابراین در صورت ارائه اطلاعات شفاف و صحیح، همان مبلغ بهعنوان مالیات نهایی پذیرفته خواهد شد. اما اگر مغایرت یا ابهامی مشاهده شود، کارشناسان سازمان میتوانند بررسیهای تکمیلی انجام دهند.
فرم خوداظهاری مالیاتی چگونه تکمیل میشود؟
فرم خوداظهاری، سندی الکترونیکی است که مودی اطلاعات مالی خود را در آن وارد میکند. بخشهای مختلف این فرم شامل درآمدها، هزینهها، داراییها، بدهیها و اطلاعات هویتی است.
برای تکمیل صحیح این فرم باید به چند نکته توجه کرد:
ثبت دقیق و کامل تمام اطلاعات مالی
آمادهسازی اسناد پشتیبان برای ارقام وارد شده
بازبینی کامل فرم پیش از ارسال
استفاده از بخش «خودم (فاقد مدارک مرتبط)» برای اعلام تقریبی درآمد
مراحل خوداظهاری مالیاتی و سامانه مربوطه

فرآیند ثبت و ارسال اظهارنامه کاملاً اینترنتی انجام میشود و مراحل آن به شکل زیر است:
ورود به سامانه خوداظهاری مالیاتی (my.tax.gov.ir) با استفاده از کد ملی و شماره همراه
انتخاب نوع اظهارنامه بر اساس نوع فعالیت (حقیقی، حقوقی، اجاره، ارث، ارزش افزوده و …)
تکمیل اطلاعات هویتی، شغلی، ترازنامه یا صورت سود و زیان، و ثبت جزئیات درآمد و هزینهها
بارگذاری مدارک شامل فاکتورها، قراردادها، ترازنامهها، پروانه کسب و مدارک معافیتها
بازبینی و ارسال نهایی فرم و دریافت رسید الکترونیکی
نکته مهم این است که حتی در صورت صفر بودن مالیات، ارسال اظهارنامه الزامی است و عدم انجام آن، تخلف محسوب میشود.
مدارک لازم برای خوداظهاری مالیاتی
برای تکمیل اظهارنامه و انجام فرآیند خوداظهاری مالیاتی، بسته به حقیقی یا حقوقی بودن مودی، مدارک مختلفی مورد نیاز است. مهمترین این مدارک عبارتاند از:
کد اقتصادی و اطلاعات ثبتنام در سامانه مودیان
مدارک هویتی (کارت ملی، شناسنامه یا شناسه ملی شرکت)
پروانه کسب یا مجوز فعالیت
فاکتورهای خرید و فروش
صورتحسابهای مربوط به درآمد و هزینه
قراردادهای کاری یا اجاره
صورتهای مالی شامل ترازنامه و صورت سود و زیان (ویژه اشخاص حقوقی)
مدارک مربوط به معافیتهای مالیاتی در صورت وجود
تهیه و ارائه کامل این مدارک، از بروز خطا در تکمیل اظهارنامه جلوگیری کرده و روند بررسی توسط سازمان امور مالیاتی را سادهتر و سریعتر میکند.
چه کسانی ملزم به ارسال خوداظهاری مالیاتی هستند؟
بر اساس قانون مالیاتهای مستقیم، کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی که در ایران درآمد دارند موظف به ارسال اظهارنامه مالیاتی هستند. این گروه شامل موارد زیر است:
اشخاص حقیقی دارای کسبوکار یا مشاغل آزاد
اشخاص حقوقی شامل شرکتها و موسسات تجاری یا خدماتی
افراد ایرانی مقیم خارج از کشور که در ایران درآمد دارند
اشخاص غیرایرانی که در داخل ایران کسب درآمد میکنند
دارندگان کارت بازرگانی
این الزام شامل واحدهای تازهتأسیس نیز میشود. برخلاف تصور عمومی، شرکتهای نوپا هم باید اظهارنامه ارائه دهند و مالیات مربوط به سرمایه ثبتشده خود را پرداخت کنند.
چه کسانی از خوداظهاری مالیاتی معاف هستند؟
گروهی از اشخاص و نهادها طبق قانون از ارسال اظهارنامه مالیاتی معاف هستند، از جمله:
حقوقبگیرانی که مالیات آنها توسط کارفرما کسر و پرداخت میشود
مشاغل مشمول ماده ۸۱ قانون مالیاتهای مستقیم (مانند فعالیتهای کشاورزی، دامپروری، صیادی و باغداری)
عشایر
وزارتخانهها و نهادهای دولتی
شهرداریها و سازمانهای وابسته
شرکتهای تعاونی دانشجویی و دانشآموزی
خوداظهاری مالیاتی اشخاص حقیقی و حقوقی
اشخاص حقیقی: شامل افرادی هستند که درآمد خود را از طریق مشاغل شخصی، اجاره ملک یا ارث به دست میآورند. این گروه معمولاً فرمهای سادهتری تکمیل میکنند و نیاز کمتری به گزارشهای مالی پیچیده دارند.
اشخاص حقوقی: شامل شرکتها و مؤسسات تجاری یا خدماتی هستند. این دسته باید گزارشهای دقیقتری مانند ترازنامه، صورت سود و زیان و ارزش افزوده ارائه کنند. در بسیاری از موارد استفاده از خدمات حسابداری یا نرمافزارهای مالیاتی برای این گروه ضروری است.
اظهارنامه مالیاتی؛ فرم رسمی خوداظهاری در سال ۱۴۰۴
اظهارنامه مالیاتی فرمی رسمی است که توسط وزارت امور اقتصادی و دارایی در اختیار مودیان قرار میگیرد تا اطلاعات مالی خود را ثبت کنند. هر شخص حقیقی یا حقوقی برای ارسال اظهارنامه باید دارای کد اقتصادی ۱۶ رقمی باشد و مراحل پیشثبتنام در سامانه مالیاتی را تکمیل کرده باشد.
انواع اظهارنامه مالیاتی عبارتاند از:
اظهارنامه اشخاص حقیقی (مالیات بر درآمد مشاغل)
اظهارنامه اشخاص حقوقی (شرکتها و مؤسسات)
اظهارنامه اجاره املاک
اظهارنامه مالیات بر ارث
اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده
اظهارنامه انحلال شرکت
اظهارنامه درآمد اتفاقی
این تنوع نشان میدهد که هر نوع فعالیت اقتصادی، متناسب با نوع درآمد و ساختار خود، باید اظهارنامه مخصوص به خود را ارائه کند.
وظایف کارشناسان سازمان امور مالیاتی در بررسی خوداظهاری
پس از ارسال اظهارنامه، کارشناسان سازمان امور مالیاتی مدارک و اطلاعات ارائهشده را در سه مرحله مورد بررسی قرار میدهند:
مرحله اول: کنترل مدارک و مستندات ارسالشده توسط مودی
مرحله دوم: بررسی اسناد موجود نزد اشخاص ثالث یا شرکتها و مؤسسات خصوصی که با مودی در ارتباط بودهاند
مرحله سوم: دریافت اطلاعات تکمیلی از نهادهای دولتی مانند بانکها، شهرداریها و وزارتخانهها
در صورتی که در این مراحل مغایرتی مشاهده نشود، مالیات اعلامشده توسط مودی پذیرفته و نهایی خواهد شد.
جرایم عدم خوداظهاری مالیاتی
مودیانی که از ارسال اظهارنامه در مهلت مقرر خودداری کنند، با پیامدها و جرایم قانونی زیر مواجه خواهند شد:
تعیین مالیات علیالرأس بر اساس برآورد سازمان امور مالیاتی
الزام به پرداخت ۳۰ درصد مالیات بیشتر که غیرقابل بخشش است
محرومیت از استفاده از معافیتها و مشوقهای مالیاتی
از دست دادن امکان بهرهمندی از بخشودگی جرایم مالیاتی
مراحل بررسی خوداظهاری مالیاتی توسط سازمان
پس از ارسال اظهارنامه، سازمان امور مالیاتی آن را در سه سطح مورد بررسی قرار میدهد:
کنترل اطلاعات و اسناد ارسالی از سوی مودی
مقایسه اطلاعات با اسناد اشخاص ثالث، مانند شرکای تجاری یا طرفهای قرارداد
دریافت و تطبیق اطلاعات تکمیلی از سازمانهای دولتی و عمومی نظیر بانکها، شهرداریها و وزارتخانهها
در صورتی که اطلاعات صحیح و کامل باشد، مالیات ابراز شده مورد تأیید قرار میگیرد و مودی موظف به پرداخت آن خواهد بود.
اهمیت خوداظهاری مالیاتی
خوداظهاری مالیاتی یکی از ابزارهای اصلی برای ایجاد شفافیت در تعامل میان مودیان و سازمان امور مالیاتی است. در این روش، با تکیه بر اعتماد به اطلاعات ثبتشده توسط مودی، فرآیند تشخیص و وصول مالیات سادهتر میشود. نتایج این رویکرد عبارت است از:
کاهش نیاز به حضور ممیزان مالیاتی و بازرسیهای سنگین
صرفهجویی در زمان و هزینه به دلیل الکترونیکی بودن مراحل
پیشگیری از تعیین مالیات علیالرأس و جریمههای سنگین ۳۰ درصدی
ایجاد نظم مالی برای اشخاص حقیقی و حقوقی از طریق ثبت دقیق درآمدها و هزینهها
امکان بررسی سریع اطلاعات توسط سازمان از طریق تطبیق با دادههای بانکها، شهرداریها و سایر نهادها
به همین دلیل، خوداظهاری مالیاتی را میتوان از پایههای اصلی شفافیت اقتصادی و تقویت اعتماد متقابل میان دولت و مودیان دانست.
مشاوره مالیاتی حضوری و غیرحضوری در تهران
در صورتی که در خصوص مبلغ مالیات تعیین شده برای کسبوکارتان با مشکل مواجه شدهاید یا نمیدانید که برای ثبت اعتراض چه کنید، میتوانید از مشاوره مالیاتی نورترازان معین در تهران که به صورت مشاوره مالیاتی تلفنی و مشاوره مالیاتی حضوری در دسترس است، برای دریافت مشاوره مالیاتی اقدام کنید.
جالب است که بدانید، خیلی از اوقات مبلغ مالیاتهای سنگین به دلیل عدم آگاهی صحیح از قوانین مالیاتی است و با یک مشاوره شما از پرداخت و جریمههای سنگین مالیاتی در امان میمانید.
نظری یافت نشد