صفر تا صد بیمه بیکاری 1404

بیمه بیکاری مفهومی آشنا برای بسیاری از افرادی است که سابقه‌ی پرداخت بیمه تأمین اجتماعی دارند. این نوع بیمه یکی از خدمات حمایتی مهم سازمان تأمین اجتماعی به شمار می‌رود و برای افرادی در نظر گرفته شده است که به‌صورت ناگهانی شغل خود را از دست می‌دهند. بسیاری از این افراد، کارمندان یا کارگرانی هستند که سرپرستی خانواده را بر عهده دارند. سازمان تأمین اجتماعی با استناد به قوانین بیمه، تسهیلات ویژه‌ای را برای حمایت از این افراد و حفظ امنیت معیشتی آن‌ها در قالب بیمه بیکاری فراهم کرده است.

طبیعی است که متقاضیان بیمه بیکاری با پرسش‌هایی درباره‌ی ماهیت این بیمه، شرایط استفاده، مدارک مورد نیاز، قوانین مربوطه و پیامدهای دریافت آن مواجه باشند. با مطالعه‌ی این مقاله می‌توانید پاسخ بسیاری از این سوالات را بیابید و اطلاعات لازم را برای تصمیم‌گیری آگاهانه کسب کنید. در صورت داشتن آگاهی کافی، نه‌تنها می‌توانید از مزایای این بیمه بهره‌مند شوید، بلکه از بروز سردرگمی نیز جلوگیری خواهد شد. بنابراین توصیه می‌کنیم مطالعه‌ی این مطلب را از دست ندهید.

بیمه بیکاری چیست؟

بیمه بیکاری، یکی از چترهای حمایتی بیمه تامین اجتماعی است. سازمان تامین اجتماعی با دریافت حق بیمه مقرر، این مستمری را پرداخت می‌کند. مقرری بیمه بیکاری به بیمه‌شدگانی تعلق می‌گیرد که شغل خود را از دست داده‌اند.

در آغاز هر سال، بسیاری از کارمندان و کارگران با نگرانی از تمدید نشدن قرارداد کاری خود مواجه‌اند؛ نگرانی‌ای که می‌تواند منجر به بیکاری و مشکلات متعدد معیشتی شود. این افراد که اغلب سرپرست خانوار هستند، در صورت بیکار شدن، با چالش‌های جدی روبه‌رو می‌شوند.

در راستای حمایت از حقوق این قشر زحمت‌کش، سازمان تأمین اجتماعی و قوانین بیمه، تسهیلاتی ویژه از جمله طرح‌های سال ۱۴۰۴ را در نظر گرفته‌اند. با این حال، بسیاری از متقاضیان ممکن است سوالات مختلفی درباره ماهیت بیمه بیکاری، قوانین مربوط به آن، شرایط دریافت و مدارک مورد نیاز داشته باشند.

کسب اطلاعات کافی درباره این بیمه می‌تواند در مواقع بحرانی بسیار راهگشا باشد. در صورت آگاهی از جزئیات آن، می‌توان ضمن بهره‌مندی از مزایای بیمه بیکاری، از سردرگمی و مشکلات احتمالی جلوگیری کرد. از همین رو، توصیه می‌کنیم این مقاله را با دقت مطالعه فرمایید.

تعریف کار چیست؟

بر اساس تعریف مرکز آمار، کار یا شغل به مجموعه‌ای از فعالیت‌های اقتصادی فکری یا بدنی گفته می‌شود که با هدف تولید کالا یا ارائه خدمات و به‌منظور کسب درآمد نقدی یا غیرنقدی انجام می‌گیرد. فرد شاغل کسی است که با انجام چنین فعالیت‌هایی، بتواند نیازهای اساسی خود را تأمین کند.

افرادی که بدون دریافت مزد و صرفاً بر اساس روابط خانوادگی برای یکی از اعضای خانواده کار می‌کنند نیز شاغل محسوب می‌شوند. همچنین، کارآموزانی که در دوره‌ی آموزش خود، در فرآیند تولید یا ارائه خدمات یک سازمان نقش دارند، به‌عنوان شاغل شناخته می‌شوند.

دانشجویان، دانش‌آموزانی که دارای شغل پاره‌وقت هستند، و پرسنل نیروهای مسلح شامل کادر رسمی، درجه‌داران و سربازان وظیفه نیز جزو شاغلان به شمار می‌آیند. به عنوان نمونه، بازاریاب‌های بیمه که با سامانه‌هایی مانند پلاس بیمه همکاری می‌کنند نیز شاغل محسوب می‌شوند.

کارگر کیست؟

کارگر، فردی حقیقی است که در ازای دریافت مزد، حقوق، سهمی از سود یا سایر مزایا، طبق درخواست کارفرما فعالیت می‌کند. طبق تعریف قانونی، هر فردی که برای دیگری کار می‌کند، «کارگر» تلقی می‌شود؛ خواه این فرد دکتر باشد یا مدیر.

چگونه یک کارگر تحت پوشش بیمه قرار می‌گیرد؟

طبق قانون کار، بیمه شدن کارگر الزامی است و حتی در صورت پرداخت نشدن حق بیمه از سوی کارفرما، کارگر همچنان مشمول حمایت‌های سازمان تأمین اجتماعی خواهد بود. این سازمان موظف است حق بیمه را از کارفرما دریافت کند.

کارفرما موظف است کارگران خود را بیمه کند، و عدم انجام این تعهد، تخلف محسوب شده و مشمول مجازات قانونی خواهد بود. بر اساس بند «الف» ماده ۴ قانون تأمین اجتماعی، هر فردی که در قبال دریافت مزد یا حقوق برای دیگری کار می‌کند، باید بیمه شود و می‌تواند از خدمات سازمان بهره‌مند گردد.

بیکار کیست؟

بیکار به فردی گفته می‌شود که به دلایلی خارج از اراده خود، شغلش را از دست داده و آمادگی کار دارد. بررسی ارادی یا غیرارادی بودن بیکاری به عهده‌ی کمیته‌ای متشکل از نمایندگان اداره تعاون، کار و رفاه اجتماعی و سازمان تأمین اجتماعی است. پس از تأیید این نهادها، سازمان تأمین اجتماعی اقدامات لازم جهت پرداخت مقرری بیمه بیکاری را انجام می‌دهد.

از جمله افرادی که مشمول بیمه بیکاری می‌شوند، می‌توان به کارگرانی اشاره کرد که به دلیل ورشکستگی کارفرما، تغییرات اقتصادی، یا بلایای طبیعی مانند زلزله، سیل یا آتش‌سوزی، شغل خود را از دست داده‌اند.

بیمه بیکاری برای قراردادهای موقت

کارگرانی که قرارداد موقت یا کوتاه‌مدت دارند، در صورت تحقق شرایط زیر می‌توانند از بیمه بیکاری بهره‌مند شوند:

• پایان مدت قرارداد و عدم اشتغال مجدد

• از دست دادن شغل به دلیل حوادث غیرمترقبه مانند زلزله یا سیل

در چنین مواردی، با معرفی رسمی از سوی اداره کار محل، بیمه‌شده می‌تواند از مزایای بیمه بیکاری بهره‌مند شود.

قانون بیمه بیکاری و آیین‌نامه اجرایی آن

قانون بیمه بیکاری در سال ۱۳۶۹ به تصویب رسیده و تاکنون در حال اجراست. هر سال صرفاً میزان مقرری پرداختی به بیکاران مطابق با نرخ دستمزد و سایر شرایط اقتصادی به‌روزرسانی می‌شود.

تشخیص زمان و نوع بیکاری بر عهده اداره کار محل است.

طبق ماده ۲۸ قانون تأمین اجتماعی، میزان حق بیمه برابر با ۳۰ درصد مزد یا حقوق فرد است؛ که ۷ درصد آن بر عهده‌ی بیمه‌شده و ۲۳ درصد بر عهده کارفرما می‌باشد.

پیگیری بیمه بیکاری از طریق سامانه جامع روابط کار

در اسفند ۱۴۰۰، سامانه جامع روابط کار توسط وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی راه‌اندازی شد. این سامانه با هدف تسهیل دسترسی کارگران و کارفرمایان به خدمات بیمه بیکاری و سایر فرآیندهای مرتبط، طراحی شده است.

این سامانه دارای ۵۳ فرآیند کاری بوده و کلیه امور مرتبط با ثبت درخواست، پیگیری، داوری و رسیدگی به شکایات به صورت سیستمی در آن انجام می‌شود.

شرایط دریافت بیمه بیکاری در سال ۱۴۰۴

1. سابقه بیمه: حداقل یک سال سابقه پرداخت حق بیمه پیش از بیکاری

2. تابعیت ایرانی: دریافت این بیمه تنها برای افراد دارای تابعیت ایرانی ممکن است

3. اطلاع‌رسانی سریع: فرد باید ظرف ۳۰ روز پس از بیکار شدن، مراتب را به اداره کار اطلاع دهد (در موارد خاص، تا ۳ ماه با تأیید هیئت اختلاف نیز امکان‌پذیر است)

4. عدم اشتغال: در زمان دریافت مقرری نباید اشتغال به کار دیگری داشته باشد

5. عدم دریافت مستمری: فرد نباید بازنشسته یا ازکارافتاده کلی باشد

6. شرکت در دوره‌ها: حضور در دوره‌های کارآموزی و سوادآموزی الزامی است و گواهی آن باید هر دو ماه به سازمان تأمین اجتماعی ارائه شود

7. مشمول حوادث غیرمترقبه: در صورتی که بیکاری ناشی از بلایای طبیعی مانند سیل، زلزله، جنگ یا آتش‌سوزی باشد، فرد بدون شرط سابقه نیز مشمول بیمه خواهد بود

8. برای قراردادهای موقت: در صورتی که حداقل یک سال سابقه پرداخت حق بیمه در آخرین محل کار داشته باشد، می‌تواند از بیمه بیکاری بهره‌مند شود

9. عدم نیاز به نامه کارفرما: طبق رأی دیوان عدالت اداری، کارگران دائم برای دریافت بیمه بیکاری نیازی به نامه عدم نیاز از کارفرما ندارند

شرایط دریافت بیمه بیکاری ۱۴۰۴ بدون کارت خدمت

شرایط دریافت بیمه بیکاری در سال ۱۴۰۴ بدون کارت خدمت شامل موارد زیر است:

• داشتن کارت پایان خدمت برای آقایان جهت دریافت مستمری این بیمه الزامی است. بیمه شده‌ سرباز درصورتی می‌تواند از بیمه بیکاری برخوردار شود که : الف) حداکثر ظرف دو ماه بعد از دوران سربازی به محل کار خود برگردد. ب) اگر کارفرما از اشتغال او ممانعت به عمل آورد، با احراز سایر شرایط می تواند از مزایای این بیمه استفاده نماید.
• مقرری این بیمه کارآمد و مفید از اولین روز بیکاری کارگر محاسبه شده و به او پرداخت می‌گردد.
• اگر کارگر بیمه شده استخدام شود، درصورتی مشمول بیمه خواهد بود که : در شغلی استخدام شود که میزان حقوق و مزایای آن از مقرری معین شده کمتر باشد. مابه التفاوت دریافتی نیز از صندوق این بیمه پرداخت خواهد شد.
• در کارگاه‌هایی که حداکثر ۵ کارگر مشغول هستند، پرداخت حق بیمه به اختیار و توافق بین کارفرما و کارگر مربوط است.
• کارگرانی که سوابق خدمت خود را بازخرید نمایند، مشمول این بیمه خواهند بود.

سایر شرایط دریافت مقرری بیکاری

از دیگر شرایط دریافت بیمه بیمکاری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• اگر فرد حین دوره کارآموزی، کمک هزینه دریافت نماید، این امر مانعی برای دریافت مقرری بیمه وی محسوب نخواهد شد.
• بیمه‌شدگانی که به دلیل تغییرات در ساختار اقتصادی واحدهای مربوطه به تشخیص وزارتخانه مرتبط و تایید شورای عالی کار، بیکار موقت شناخته شوند، مشمول دریافت مقرری خواهند بود.
• اگر فرد در حین دریافت بیمه بیکاری، مجددا شاغل شود ولی به سازمان تامین اجتماعی این مساله را اعلام نکند، در نهایت مقرری واریزی را باید بعد از اشتغال مجدد عودت نماید. اگر بیمه‌شده با دریافت دستمزد روزهای بلاتکلیفی به کار قبلی خود برگردد، باید مقرری دریافتی خود در این بازه را به سازمان تامین اجتماعی عودت نماید.

شرایط بیمه بیکاری برای کارگران روزمزد چیست؟

کارگرهای روزمزد اگر بیمه‌ای نداشته باشند، نمی‌توانند از حقوق این بیمه استفاده نمایند. این افراد تنها در صورتی می‌توانند آن را دریافت کنند که به صورت خویش‌فرما خود را بیمه کرده باشند.

بیمه کارگر ساعتی چگونه تعیین می‌شود؟

میزان مزد و مزایای کارگرانی که به صورت کارگری کار می‌کنند، بر اساس توافق بین کارگر و کارفرما خواهد بود. البته باید تأکید که کارفرماها حق پرداخت مزد کمتر از حداقل میزان تعیین شده در شورای عالی کار را ندارند. همچنین اینکه بر اساس قانون کار، دستمزد کارگران ساعتی شامل حق اولاد و خواروبار هم خواهد بود و حتی کارفرما باید مزد روزهای تعطیل را هم بدهد. علاوه بر این هیچ مانعی برای بیمه کردن کارگران پاره وقت وجود ندارد. حق مأموریت، کارمزد روزهای تعطیل و مرخصی استحقاقی به کارگران کارمزدی یا ساعتی تعلق خواهد گرفت. در آخر اینکه بیمه آن‌ها بر اساس میزان ساعت کاریشان مشخص خواهد شد.

استثنائات بیمه بیکاری

برخی شرایط خاص وجود دارد که در صورت تحقق آن‌ها، فرد از دریافت مزایای بیمه بیکاری محروم خواهد شد. این موارد به شرح زیر هستند:

1. ترک شغل به میل شخصی: اگر مشخص شود که فرد با اراده و رضایت خود شغلش را ترک کرده است، نه‌تنها پرداخت مقرری متوقف می‌شود، بلکه مبالغ دریافتی نیز باید بازگردانده شود.

2. استعفای رسمی: در صورتی که کارگر استعفا دهد، مشمول دریافت بیمه بیکاری نخواهد بود.

3. پایان قرارداد: چنانچه قرارداد کاری در موعد مقرر خاتمه یابد و تمدید نشود، این موضوع مشمول مقرری بیمه بیکاری نمی‌گردد.

4. اخراج به دلیل قصور یا تخلف: اگر کارفرما به‌دلیل کوتاهی در انجام وظایف، تخلف از مقررات یا نقض آیین‌نامه‌های انضباطی، کارگر را اخراج کند، آن کارگر واجد شرایط دریافت بیمه بیکاری نخواهد بود.

چه افرادی مشمول بیمه بیکاری نیستند؟

با وجود آنکه اغلب مشمولان قانون تأمین اجتماعی تحت پوشش بیمه بیکاری قرار می‌گیرند، برخی گروه‌ها از این حمایت مستثنا هستند:

• اتباع خارجی

• صاحبان مشاغل آزاد، حتی اگر تحت پوشش بیمه مشاغل آزاد باشند

• بازنشستگان

• افراد ازکارافتاده‌ی کلی

• بیمه‌شدگان اختیاری

• کارگران شاغل در کارگاه‌های خانوادگی (در صورت اشتغال بر پایه رابطه خویشاوندی)

همچنین اگر در مراجع قانونی، تقصیر یا قصور کارگر در انجام وظایفش اثبات شود، وی از دریافت بیمه بیکاری محروم خواهد شد.

مدارک لازم برای درخواست بیمه بیکاری (۱۴۰۴)

برای ثبت درخواست بیمه بیکاری، ارائه مدارک زیر الزامی است:

• نامه عدم نیاز کارفرما: در این نامه باید مشخص شود از چه تاریخی کارفرما به خدمات کارگر نیازی ندارد (این تاریخ باید بلافاصله پس از پایان قرارداد ذکر شود).

• اصل و تصویر قرارداد آخرین سال همکاری یا رأی صادر شده از مراجع قانونی

• ۴ قطعه عکس ۳×۴

• اصل و کپی کارت ملی

• اصل و کپی شناسنامه

• گواهی اشتغال به کار از شرکت مربوطه

• تصویر صفحه اول دفترچه بیمه

• اصل و کپی کارت پایان خدمت (برای آقایان)

• اصل و کپی مدرک تحصیلی یا مدرک فنی

• قرارداد کار با مهر و امضای کارفرما و کارگر (مربوط به آخرین سال کاری)

• استعلام سوابق بیمه از شعبه تأمین اجتماعی (در برخی موارد امکان استعلام اینترنتی نیز وجود دارد)

ارائه کامل و دقیق این مدارک، نخستین گام برای بررسی و دریافت بیمه بیکاری است.

مدت زمان پرداخت بیمه بیکاری

مدت زمان دریافت مقرری بیمه بیکاری، بسته به سابقه پرداخت حق بیمه و شرایط متقاضی، متفاوت است. جزئیات دقیق این مدت در «جدول مدت زمان بیمه بیکاری ۱۴۰۴» که توسط سازمان تأمین اجتماعی منتشر شده، مشخص شده است.

✅ اظهارنامه مالیاتی بدون دردسر

از تهیه تا ثبت نهایی در سامانه مالیاتی رو به ما بسپار.
کاهش مالیات، جلوگیری از جریمه و ارسال دقیق برای همه مشاغل.
📞 تماس بگیر یا فرم مشاوره رو پر کن!👇