صفر تا صد مالیات بر دارایی

مالیات بر دارایی یا ثروت یکی از انواع مالیات‌های مستقیم است؛ یعنی مالیاتی که دولت بدون واسطه از مشمولان دریافت می‌کند. این نوع مالیات شامل موارد مختلفی مانند مالیات بر ارث و مالیات بر حق تمبر می‌شود. مقررات مربوط به مالیات بر ثروت بر اساس قانون مالیات‌های مستقیم و اصلاحات اخیر آن تعیین و اجرا می‌گردد.

مالیات یکی از ابزارهای اقتصادی پیش‌بینی شده در قوانین است که با هدف تأمین منابع مالی دولت و برقراری عدالت اقتصادی میان شهروندان اعمال می‌شود. این نهاد مالی در بیشتر کشورها وجود دارد و به دو دسته کلی مالیات مستقیم و غیرمستقیم تقسیم می‌شود.

مالیات مستقیم خود شامل انواعی مانند مالیات بر درآمد و مالیات بر دارایی یا ثروت است. از آنجا که مالیات بر دارایی به حوزه‌های متعددی تعلق می‌گیرد و اغلب افراد یا خانواده‌ها به نوعی با آن مواجه می‌شوند، آشنایی با ماهیت، مصادیق و قواعد مربوط به آن اهمیت زیادی دارد تا از بروز جرایم مالیاتی جلوگیری شود.

مالیات بر دارایی چیست؟

مالیات در ایران به دو دسته اصلی تقسیم می‌شود: مالیات مستقیم و مالیات غیرمستقیم. یکی از انواع مالیات مستقیم، مالیات بر دارایی یا ثروت است که بر اساس قانون مالیات‌های مستقیم، به برخی دارایی‌های مشخص تعلق می‌گیرد.

مالیات بر دارایی، مالیاتی است که سازمان امور مالیاتی کشور به‌طور مستقیم از افراد اخذ می‌کند. این مالیات شامل مواردی مانند تمبر زدن اسناد و مدارک خاص، یا دارایی‌های خالصی است که از طریق ارث، وقف یا حبس به افراد منتقل می‌شود. عدم پرداخت آن می‌تواند موجب جرایم مالیاتی شود.

اساس و مبنای مالیات بر دارایی

پایه و فلسفه وضع مالیات‌های مستقیم در ایران، ایجاد تعادل اقتصادی، کاهش شکاف طبقاتی و جلوگیری از تورم ناشی از انباشت ثروت است؛ به‌ویژه ثروتی که از راه‌هایی مانند ارث به دیگران منتقل می‌شود.

اخذ مالیات بر دارایی، به‌خصوص مالیات بر ارث، با هدف تعدیل ثروت انجام می‌گیرد تا از تمرکز شدید دارایی در دست گروهی خاص جلوگیری شود و آثار منفی آن بر اقتصاد، مانند تورم و اختلاف طبقاتی، کاهش یابد.

در بسیاری از کشورها نیز مالیات بر دارایی در شرایطی اعمال می‌شود که امکان دریافت آن از سایر انواع دارایی‌ها وجود نداشته باشد.

انواع مالیات بر دارایی

برای شناخت انواع مالیات بر دارایی یا همان مالیات بر ثروت، باید به مقررات قانون مالیات‌های مستقیم رجوع کرد. این قانون در فصل‌های چهارم و پنجم باب دوم، انواع مختلف این مالیات را مشخص کرده است. بر اساس مواد مربوطه، مالیات بر دارایی شامل موارد زیر می‌شود:

• مالیات بر ارث

• مالیات حق تمبر

• مالیات بر اموالی که از طریق وقف، حبس، نذر یا وصیت منتقل می‌شوند

البته در خصوص اموال منتقل‌شده از راه وقف، حبس، نذر یا وصیت، اخذ مالیات تنها در صورتی انجام می‌گیرد که مشمول معافیت‌های مقرر در بند ۳ ماده ۲۴ قانون مالیات‌های مستقیم نباشند یا تحت شمول مقررات مالیات بر درآمد اتفاقی قرار نگیرند.

از سوی دیگر، برخی انواع مالیات‌های مستقیم نظیر مالیات سالانه املاک و مستغلات، مالیات بر خانه‌های خالی و مالیات بر اراضی بایر نیز در زمره مالیات بر دارایی قرار می‌گیرند؛ اما به دلیل لغو مواد قانونی پیشین و تصویب آیین‌نامه‌ها و مقررات جدید، نحوه وصول آن‌ها تابع قوانین و دستورالعمل‌های تازه است.

چه مواردی مشمول مالیات بر دارایی است؟

در بخش قبل، انواع مالیات بر دارایی یا مالیات بر ثروت مطرح شد. برای پاسخ به پرسش «چه مواردی مشمول مالیات بر دارایی هستند؟» باید به مواد قانون مالیات‌های مستقیم که مصادیق مالیات بر ارث و حق تمبر را مشخص می‌کنند، یعنی مواد 17، 38، 39 و 44 تا 48، مراجعه کرد. در ادامه، موارد مشمول انواع مالیات بر دارایی آمده است:

مالیات بر ارث
مالیات بر ارث که مهم‌ترین نوع مالیات بر دارایی است، پس از فوت واقعی یا فرضی مورث و باقی ماندن ترکه، تحقق می‌یابد و وراث پس از ثبت اظهارنامه مالیاتی، موظف به پرداخت آن هستند. بر اساس ماده 17 قانون مالیات‌های مستقیم، موارد مشمول مالیات بر ارث شامل موارد زیر است:

• سپرده‌های بانکی، اوراق مشارکت و سایر اوراق بهادار (به جز موارد مستثنی شده در قانون)

• سهام، سهم‌الشرکه و حق تقدم آن‌ها

• حق‌الامتیاز و سایر اموال و حقوق مالی که در بندهای ماده 17 تصریح نشده‌اند

• انواع وسایل نقلیه موتوری زمینی، دریایی و هوایی

• املاک و حق واگذاری محل

• اموال و دارایی‌های متعلق به متوفای ایرانی که در خارج از کشور واقع شده‌اند (تحت شرایط پیش‌بینی شده در بند 6 ماده 17 قانون مالیات‌های مستقیم)

مالیات بر حق تمبر
مالیات بر حق تمبر بر موارد زیر تعلق می‌گیرد:

• هر برگ چک چاپ شده توسط بانک‌ها

• برات، فته طلب (سفته) و نظایر آن

• کلیه اسناد تجاری قابل انتقال که در ایران صادر شده یا مورد استفاده و معامله قرار می‌گیرند

• اسناد کاشف از حقوق مالکیت نسبت به مال‌التجاره، مانند بارنامه دریایی و هوایی، اوراق بیمه مال‌التجاره، بارنامه زمینی و صورت وضعیت مسافری

• کارت معافیت، گواهینامه رانندگی بین‌المللی، پلاک ترانزیت انواع خودرو و شماره‌گذاری موقت وسایل نقلیه وارد شده با کارنه دوپاساژ یا مدارک مشابه

• گواهینامه رانندگی انواع خودرو به ازای هر سال مدت اعتبار

• کارنامه و گواهینامه دانش‌آموزان دوره‌های ابتدایی، راهنمایی و متوسطه

• دانشنامه و گواهی مدرک تحصیلی دوره‌های کاردانی، کارشناسی، کارشناسی ارشد، دکترا و بالاتر

• گواهی ارزش تحصیلی دوره‌های ابتدایی، راهنمایی و متوسطه خارجی، همچنین دوره‌های فنی، حرفه‌ای و دانشگاهی خارجی

• پروانه مامایی یا مدرک تحصیلی دوره کاردانی و دندانپزشکی تجربی

• پروانه مشاغل پزشکی، دندانپزشکی، پیراپزشکی، دامپزشکی و داروسازی

• جواز تأسیس، کارت شناسایی واحدهای تولیدی و معدنی، کارت بازرگانی، پروانه وکالت و سایر پروانه‌های کسب و کار

• کلیه قراردادها و اسناد مشابه که بین بانک‌ها و مشتریان مبادله یا توسط مشتریان تعهد می‌شوند (در صورتی که در دفاتر اسناد رسمی ثبت نشوند)

• سهام و سهم‌الشرکه کلیه شرکت‌های ایرانی موضوع قانون تجارت، به استثنای شرکت‌های تعاونی

تفاوت مالیات بر مصرف و مالیات بر دارایی

برای بررسی تفاوت مالیات بر مصرف و مالیات بر دارایی، ابتدا باید مالیات بر مصرف را تعریف کرد. مالیات بر مصرف، که شامل انواعی مانند مالیات بر ارزش افزوده می‌شود، مالیاتی غیر مستقیم است که معمولاً توسط مصرف‌کنندگان کالا و خدمات پرداخت می‌گردد. بر اساس تعاریف قانونی، تفاوت‌های اصلی مالیات بر مصرف و مالیات بر دارایی به شرح زیر است:

• نوع مالیات و امکان فرار:
  مالیات بر دارایی از انواع مالیات مستقیم است و در برخی موارد ممکن است با روش‌های غیرقانونی از پرداخت آن فرار شود، در حالی که مالیات بر مصرف، مالیاتی غیر مستقیم است و امکان فرار مالیاتی از آن وجود ندارد.

• نحوه پرداخت:
  مالیات بر دارایی، مانند مالیات حق تمبر، عمدتاً از طریق ثبت اظهارنامه مالیاتی و درگاه ملی خدمات مالیاتی پرداخت می‌شود، اما برای پرداخت مالیات بر مصرف نیازی به مراجعه به سایت یا تکمیل اظهارنامه نیست و این مالیات به صورت غیر مستقیم، از طریق قیمت کالاها و خدمات پرداخت می‌شود.

• دامنه مشمولین:
  مالیات بر دارایی شامل افراد و گروه‌های محدودی است، اما مالیات بر مصرف، افراد زیادی را در بر می‌گیرد. همچنین بار مالیات بر دارایی را نمی‌توان به راحتی به دیگران منتقل کرد، در حالی که در مالیات بر مصرف، این امکان وجود دارد و مصرف‌کننده نهایی مالیات را به طور غیر مستقیم به دولت می‌پردازد.

• نرخ مالیات:
  مالیات بر دارایی بر اساس درصدهای مشخص شده در قانون مالیات‌های مستقیم و بسته به نوع دارایی، تعیین می‌شود، اما نرخ مالیات بر مصرف، از جمله مالیات بر ارزش افزوده، بدون توجه به دارایی یا ثروت افراد، به صورت یکسان از همه اخذ می‌گردد.

📊 اظهارنامه مالیاتی؟ ساده‌تر از چیزی که فکر می‌کنی!

دیگه لازم نیست با فرم‌های مالیاتی و سامانه‌های پیچیده دست‌وپنجه نرم کنی.
نورترازان معین کنارته تا همه چیز دقیق، سریع و قانونی انجام بشه.

🧾 فقط اطلاعاتتو بده، ما از تهیه تا ارسال نهایی اظهارنامه رو کامل برات انجام می‌دیم.

⏳ وقتتو صرف حساب‌و‌کتاب نکن — فرم مشاوره رو پر کن، ما باهات تماس می‌گیریم.