مالیات علی الراس چیست؟

روش محاسبه مالیات علی الراس

تحول در شیوه محاسبه مالیات علی الراس  از سال ۱۳۹۸

از سال ۱۳۹۸ به بعد، با اجرای طرح جامع مالیاتی، فرآیند محاسبه مالیات علی الراس دچار تغییرات اساسی و ساختاری شد. در این چارچوب جدید، ارزیابی درآمد مشمول مالیات دیگر صرفاً بر مبنای مشاهدات و تخمین‌های سنتی انجام نمی‌شود، بلکه از روش‌های نوین داده‌محور بهره گرفته می‌شود.

منابع اطلاعاتی مورد استفاده در این روش شامل داده‌کاوی، بررسی تراکنش‌های بانکی، تحلیل اطلاعات درگاه‌های پرداخت، بررسی اظهارنامه‌های مالیات بر ارزش افزوده، و سایر داده‌های معتبر اقتصادی است. این تحول موجب افزایش دقت و کاهش خطای محاسبه مالیات در شرایط نبود اسناد و مدارک قابل اتکاست.

فرمول محاسبه مالیات علی الراس

درآمد مشمول مالیات = قرینه مالی × ضریب مالیاتی

در این فرمول:

• قرینه مالی: شاخصی از فعالیت اقتصادی مودی مانند میزان خرید، فروش، گردش حساب یا اطلاعات مشابه است.

• ضریب مالیاتی: درصدی است که توسط سازمان امور مالیاتی با توجه به نوع فعالیت اقتصادی و شرایط بازار تعیین می‌شود.

قرینه مالیاتی

قرینه مالیاتی شاخصی است که نشان‌دهنده حجم فعالیت اقتصادی مودی در یک سال مالیاتی می‌باشد و شامل موارد زیر است:

1. مبلغ خرید سالانه

2. میزان فروش کالا یا خدمات

3. هزینه اجاره محل فعالیت

4. تعداد پرسنل شاغل

5. ارزش مواد اولیه مصرفی

ضریب مالیاتی

ضریب مالیاتی عددی است که توسط سازمان امور مالیاتی بر اساس نوع فعالیت هر صنف و مطابق آخرین جداول مصوب تعیین می‌شود. این ضریب برای محاسبه درآمد ناخالص و تعیین مالیات به کار می‌رود و بر پایه میانگین سودآوری مشاغل مشابه مشخص شده است. جدول ضرایب مالیاتی به‌صورت سالانه منتشر می‌شود.

مثال عددی:
فرض کنید مودی در زمینه خرده‌فروشی پوشاک فعالیت دارد و به دلیل عدم ارائه اظهارنامه، سازمان مالیاتی مالیات وی را به روش علی‌الراس محاسبه می‌کند. در این حالت، قرینه مالیاتی برابر با مبلغ خرید سالانه او یعنی 4,000,000,000 ریال در نظر گرفته شده است. طبق جدول ضرایب مشاغل، ضریب سود این شغل 0.30 (30 درصد) اعلام شده است:

درآمد مشمول مالیات = 4,000,000,000 × 0.30 = 1,200,000,000 ریال

اگر این مودی شخص حقیقی باشد، نرخ مالیات پلکانی برای وی اعمال می‌شود. برای مثال، اگر نرخ مالیاتی مربوط به این سطح درآمد 0.20 (20 درصد) باشد، مالیات علی‌الراس به شرح زیر محاسبه می‌گردد:

مالیات علی‌الراس = 1,200,000,000 × 0.20 = 240,000,000 ریال

مراحل صدور و رسیدگی به مالیات علی الراس

پس از محاسبه مالیات علی الراس، مودیان این امکان را دارند که ظرف مهلت مقرر قانونی نسبت به آن اعتراض کنند. مراحل قانونی رسیدگی به اعتراضات مالیات علی الراس به شرح زیر است:

1. اعتراض به برگ تشخیص مالیاتی (مهلت ۳۰ روز): اعتراض اولیه در اداره امور مالیاتی توسط ممیز کل بررسی می‌شود.

2. ارجاع به هیئت حل اختلاف مالیاتی بدوی (مهلت ۲۰ روز): در صورت عدم توافق در مرحله قبل، موضوع به هیئتی متشکل از نماینده سازمان امور مالیاتی، قاضی و نماینده صنف مودی ارجاع می‌گردد.

3. رسیدگی در هیئت تجدیدنظر مالیاتی (مهلت ۲۰ روز): اگر اعتراض همچنان ادامه یابد، پرونده برای بررسی مجدد به هیئت تجدیدنظر ارسال می‌شود.

4. رسیدگی در شورای عالی مالیاتی: رأی صادره توسط این شورا قطعی و نهایی است، مگر اینکه اشکال شکلی یا قانونی در روند رسیدگی مشاهده شود.

5. ارجاع به ماده ۲۵۱ مکرر یا دیوان عدالت اداری: در موارد خاص و با شرایط مشخص، رسیدگی ممکن است از طریق مسیر ماده ۲۵۱ مکرر قانون مالیات‌های مستقیم یا دیوان عدالت اداری ادامه یابد.