محاسبه مالیات بر ارث 1404

محاسبه مالیات بر ارث

مالیات بر ارث، نوعی مالیات است که بر اموال و دارایی‌هایی که پس از فوت شخص (اعم از فوت واقعی یا فرضی) به وراث منتقل می‌شود، تعلق می‌گیرد. طبق ماده ۱۷ قانون مالیات‌های مستقیم، بخشی از ماترک متوفی مشمول این مالیات است.برای مشاوره و تکمیل اظهارنامه مالیاتی توسط شرکت نورترازان معین ( مجری  و مشاور امور مالیاتی ) ، همین حالا شماره تماس خود را وارد کنید و با مشاور مالیاتی در ارتباط باشید.

در گذشته، یعنی پیش از سال ۱۳۹۵، مالیات بر ارث بر کل دارایی‌های متوفی به‌صورت یکجا محاسبه می‌شد و وراث موظف بودند همه اموال را هم‌زمان اعلام کنند. اما در نظام جدید، مالیات به‌صورت موردی و بر اساس نوع دارایی تعیین می‌شود. این تغییر باعث شده وراث بتوانند برای هر دارایی به‌صورت جداگانه اقدام کرده و گواهی مالیات بر ارث دریافت کنند.

مثال کاربردی محاسبه مالیات بر ارث

مثال کاربردی محاسبه مالیات بر ارث : فرض کنید شخصی درگذشته و دارایی‌های او شامل یک واحد مسکونی، مقداری سهام و یک حساب بانکی است. در سال ۱۴۰۴، وراث می‌توانند برای فروش خانه، تنها مالیات مربوط به آن ملک را پرداخت کنند و نیازی نیست منتظر ارزیابی و تسویه کل دارایی‌ها باشند.

مبنای قانونی محاسبه مالیات بر ارث

مبنای قانونی مالیات بر ارث در مواد ۱۷ تا ۳۴ قانون مالیات‌های مستقیم (ق.م.م) تعیین شده است. این مواد در اصلاحیه سال ۱۳۹۴ به تصویب رسیده‌اند و از ابتدای سال ۱۳۹۵ لازم‌الاجرا شده‌اند.
بر اساس این قانون، سازمان امور مالیاتی کشور مسئول اجرای مقررات، نظارت بر فرآیند وصول مالیات، و رسیدگی به اظهارنامه‌های مربوطه است.
وراث موظف‌اند اظهارنامه مالیات بر ارث را در مهلت قانونی ارائه دهند تا بتوانند از حقوق خود در انتقال و فروش دارایی‌های متوفی استفاده کنند.

طبقات وراث و تأثیر آن بر محاسبه مالیات بر ارث

در قانون مالیات‌های مستقیم، وراث بر اساس درجه خویشاوندی با متوفی به سه طبقه تقسیم می‌شوند. این تقسیم‌بندی، مستقیماً بر نرخ مالیات بر ارث اثر می‌گذارد.

طبقه اول:

پدر، مادر، همسر، فرزندان و نوه‌ها
🔹 نرخ مالیات برای این گروه پایه و کمترین میزان است.

طبقه دوم:

جد و جده، برادر، خواهر و فرزندان آن‌ها
🔹 نرخ مالیات برای این گروه دو برابر طبقه اول محاسبه می‌شود.

طبقه سوم:

عمو، عمه، دایی، خاله و فرزندان آن‌ها
🔹 نرخ مالیات برای این گروه چهار برابر طبقه اول است.

نکات مهم قانونی

• اگر وراث اتباع خارجی باشند، دارایی‌های متوفی که در ایران قرار دارد، بر اساس نرخ طبقه اول مشمول مالیات می‌شود.

• وراث شهدا، با تأیید رسمی از نیروهای مسلح یا بنیاد شهید و امور ایثارگران، از پرداخت مالیات بر ارث معاف هستند.

مثال عملی (سال ۱۴۰۴)

فرض کنید شخصی در سال ۱۴۰۴ درگذشته و دو وارث دارد:

• یک فرزند (طبقه اول)

• یک برادر (طبقه دوم)

در این حالت، اگر بخشی از ماترک شامل سپرده بانکی باشد، نرخ مالیات برای فرزند ۳٪ و برای برادر ۶٪ محاسبه می‌شود.
این تفاوت در نرخ‌ها به‌ویژه در دارایی‌های با ارزش بالا، می‌تواند منجر به اختلاف قابل توجهی در مبلغ نهایی مالیات شود.

این جدول نشان می‌دهد که نرخ مالیات بر ارث با توجه به نوع دارایی متفاوت است و برای طبقات بالاتر وراث، ضریب بیشتری اعمال می‌شود.

اموال مشمول و غیرمشمول مالیات بر ارث

اموال مشمول مالیات (ماده ۱۷ ق.م.م):

• سپرده‌های بانکی و سودهای متعلق

• سهام، سهم‌الشرکه و حق تقدم

• املاک، وسایل نقلیه و حقوق مالی مانند حق‌الامتیاز

• اموال خارج از کشور برای ایرانیان

اموال غیرمشمول مالیات (ماده ۲۱ ق.م.م):

• وجوه بازنشستگی، بیمه‌های اجتماعی، خسارت فوت و دیه

• اموالی که به سازمان‌های دولتی، شهرداری‌ها یا بنیادها وقف یا نذر شده‌اند (با تأیید رسمی)

• اثاثیه منزل محل سکونت متوفی

• اموالی که طبق قوانین خاص به دولت منتقل می‌شوند (مثل سلب مالکیت با عوض)

نکات ویژه:

• سهام عدالت: متوفیان تا ۱۳۹۵ معاف بوده‌اند، اما از آن پس برای طبقه اول با نرخ ۶٪ محاسبه می‌شود.

• اموال دیجیتال: در سال ۱۴۰۴، وراث می‌توانند رمزارزها و دارایی‌های دیجیتال را گزارش دهند، اگرچه قوانین هنوز در حال تکمیل هستند.

نرخ‌های مالیاتی و نحوه محاسبه مالیات بر ارث

• نرخ‌ها بر اساس جدول ماده ۱۷ ق.م.م تعیین شده و برای متوفیان ۱۳۹۵ به بعد اعمال می‌شود.

• محاسبه بر اساس ارزش روز فوت دارایی‌ها انجام می‌شود، نه ارزش اسمی.

فرمول پایه:

$$\text{مالیات}=\text{نرخ}\times (\text{ارزش روز دارایی پس از کسر دیون و هزینه‌ها})$$

مثال‌ها:

• سپرده بانکی ۱۰۰ میلیون تومان: مالیات طبقه اول = ۳٪ × ۱۰۰ میلیون = ۳ میلیون تومان

• سهام بورسی: ۰.۶٪ ارزش فروش

• سهام غیربورسی: ۴٪ ارزش اسمی

• املاک: ۵٪ ارزش معاملاتی + ۲٪ حق واگذاری

• اموال خارج از کشور: ۱۰٪ ارزش ماترک پس از کسر مالیات خارجی

نکته: اگر وراث سهم خود را به شخص ثالث منتقل کنند، علاوه بر مالیات بر ارث، مالیات نقل و انتقال نیز اعمال می‌شود.

کسورات مجاز: دیون، هزینه‌ها و واجبات

بر اساس ماده ۲۶ ق.م.م، وراث می‌توانند ظرف یک سال از فوت متوفی، اظهارنامه مالیاتی خود را ارائه دهند و دیون، هزینه‌ها و واجبات مالی یا عبادی را از ماترک کسر کنند:

• دیون محقق با اسناد قانونی

• واجبات مالی و عبادی (مثل حج و خمس)

• هزینه کفن و دفن (در حد عرف)

مثال:
ماترک = ۵۰۰ میلیون
دیون = ۲۰۰ میلیون
هزینه کفن = ۱۰ میلیون
→ پایه محاسبه مالیات = ۲۹۰ میلیون

نکته: دیون خارجی برای اموال خارج از کشور قابل کسر نیست.

نحوه تسلیم اظهارنامه و مدارک لازم

وراث باید اظهارنامه الکترونیکی را از طریق سامانه‌های my.tax.gov.ir یا ersportal.tax.gov.ir ثبت کنند.

مدارک مورد نیاز:

1. رونوشت شناسنامه و کارت ملی متوفی و وراث

2. اسناد بدهی‌ها

3. اوراق مالکیت دارایی‌ها

4. وصیت‌نامه (در صورت وجود)

5. وکالت‌نامه یا قیم‌نامه

6. گواهی فوت

7. گواهی حصر وراثت

دو فرم اصلی:

• فرم ماده ۲۶: برای کسر دیون و هزینه‌ها (ظرف یک سال)

• فرم ماده ۳۴: برای گواهی موردی (هر زمان)

نکته: در سال ۱۴۰۴، فرآیند کاملاً آنلاین است و کد رهگیری صادر می‌شود. عدم ارائه به موقع اظهارنامه جریمه ندارد، اما کسورات اعمال نمی‌شود.

حل اختلافات و رسیدگی

در صورت اختلاف در ارزش‌گذاری دارایی یا میزان مالیات، پرونده به هیئت حل اختلاف مالیاتی (مواد ۲۳۸ تا ۲۵۱ ق.م.م) ارجاع می‌شود.
رأی هیئت قطعی و الزام‌آور است.

نکات ویژه برای سال ۱۴۰۴

• بانک‌ها می‌توانند برای سپرده‌ها بدون صدور گواهی، مالیات کسر کنند

• وصیت به غیروراث مشمول مالیات اتفاقی می‌شود

• اموال متوفیان خارجی: فقط اموال واقع در ایران مشمول مالیات است

• سهام عدالت: برای طبقه اول نرخ ۶٪ اعمال می‌شود

• معافیت شهدا: کامل و بدون نیاز به محاسبه

دیگه لازم نیست با فرم‌های مالیاتی و سامانه‌های پیچیده دست‌وپنجه نرم کنی.
نورترازان معین کنارته تا همه چیز دقیق، سریع و قانونی انجام بشه.

⏳ وقتتو صرف حساب‌و‌کتاب نکن — فرم مشاوره رو پر کن، ما باهات تماس می‌گیریم.