وبلاگ حسابداری

موارد مشمول بیمه و مالیات (آپدیت آذرماه 1404)

موارد مشمول بیمه و مالیات - نورترازن معین

در این مقاله از نورترازان معین علاوه بر ارائه جدول کامل موارد مشمول بیمه و مالیات و همچنین اقلام غیرمشمول، تمامی آیتم‌ها و مزایای حقوق و دستمزد از جمله حق مسکن، حق اولاد، حق تاهل، عیدی، سنوات و… را از نظر قوانین بیمه و مالیات بررسی می‌کنیم. از آنجا که در خصوص برخی اقلام حقوقی، ابهاماتی درباره مشمول یا غیرمشمول بودن آن‌ها وجود دارد، در این مطلب به صورت دقیق و مطابق قوانین تأمین اجتماعی و مالیات‌های مستقیم، این موضوع را تشریح کرده‌ایم.با توجه به پیچیدگی‌های قوانین مالیاتی، استفاده از مشاوره مالیاتی تخصصی اهمیت زیادی دارد. شرکت حسابداری و مالیاتی نورترازان معین می‌تواند با بررسی دقیق نوع فعالیت، درآمد و شرایط کسب‌وکار شما، بهترین مسیر را برای کاهش مالیات و بهره‌مندی از معافیت‌های قانونی ارائه دهد — تا شما بتوانید با پرداخت کمترین مالیات ممکن، فعالیت اقتصادی خود را با آرامش و اطمینان ادامه دهید.برای کاهش مالیات و جلوگیری از جرایم دیرکرد مالیات، دریافت مشاوره تخصصی اهمیت ویژه‌ای دارد. شرکت نورترازان معین به عنوان مجری و مشاور امور مالیاتی، با ارائه راهکارهای قانونی می‌تواند از پرداخت جریمه‌های مالیاتی جلوگیری کند. دریافت مشاوره مالیاتی با کارشناسان نورترازان معین با قرار دادن شماره خود در لینک زیر 👇

دریافت مشاوره رایگان

شماره موبایل خود را وارد کنید تا کارشناسان ما با شما تماس بگیرند.

👇

سرتیترهای اصلی مطلب

موارد مشمول بیمه و مالیات یعنی چه؟

مشمول بیمه

مشمول بیمه به این معنا است که کارفرما موظف است بخشی از حقوق و مزایای کارگر را به‌عنوان حق بیمه کسر کرده و همراه با سهم کارفرما به سازمان تأمین اجتماعی پرداخت کند. مواردی مانند حقوق پایه، اضافه‌کاری و برخی مزایای نقدی در گروه موارد مشمول بیمه و مالیات قرار می‌گیرند. مزایایی که پرداخت آن‌ها مستمر باشد، معمولاً مشمول کسر حق بیمه هستند.

مشمول مالیات

مشمول مالیات یعنی کارفرما مکلف است طبق قانون مالیات‌های مستقیم، مالیات حقوق را پس از اعمال معافیت‌ها از حقوق کارکنان کسر و به سازمان امور مالیاتی پرداخت کند. مواردی همچون حقوق ثابت، اضافه‌کاری و برخی مزایای مستمر در ردیف موارد مشمول بیمه و مالیات قرار می‌گیرند.

حقوق و مزایای مشمول بیمه

حال که مفهوم مشمول بیمه و مالیات مشخص شد، این پرسش مطرح می‌شود که آیا تمام دریافتی‌های کارکنان مشمول بیمه هستند؟ پاسخ منفی است. طبق مقررات تأمین اجتماعی، موارد مشمول بیمه و مالیات و همچنین اقلام غیرمشمول با دقت مشخص شده‌اند.

تعریف موارد مشمول بیمه در قانون تأمین اجتماعی

بر اساس ماده ۴ قانون تأمین اجتماعی، تمامی افرادی که در برابر دریافت مزد کار می‌کنند، تحت پوشش این قانون قرار می‌گیرند. طبق ماده ۳۰، کارفرما مکلف است حق بیمه سهم کارگر را کسر و همراه سهم خود پرداخت کند.
بر اساس ماده ۲ قانون تأمین اجتماعی، هرگونه مزایای نقدی یا غیرنقدی مستمر که در ازای کار به فرد پرداخت می‌شود، جزء موارد مشمول بیمه و مالیات محسوب می‌شود.

حداکثر دستمزد مشمول کسر بیمه ۱۴۰۴

طبق بخشنامه دستمزد سال ۱۴۰۴ سازمان تأمین اجتماعی، سقف دستمزد مشمول بیمه ۷ برابر حداقل حقوق مصوب شورای عالی کار است.

حداقل دستمزد روزانه سال ۱۴۰۴: ۳,۴۶۳,۶۵۶ ریال
حداقل حقوق ماه ۳۱ روزه: ۱۰۷,۳۷۳,۳۳۶ ریال
حداکثر دستمزد مشمول بیمه ماه ۳۱ روزه: ۷۵۱,۶۱۳,۳۵۲ ریال
حداکثر دستمزد ماه ۳۰ روزه: ۷۲۷,۳۶۷,۷۶۰ ریال

برای آشنایی بیشتر با سقف بیمه و نحوه محاسبه آن می‌توانید به مطالب مرتبط در نورترازان معین مراجعه کنید.

اقلام مشمول بیمه تأمین اجتماعی

در ادامه مهم‌ترین موارد مشمول بیمه را بررسی می‌کنیم:

۱. حقوق ثابت

هرگونه پرداخت مستمر در ازای کار طبق قانون، مشمول بیمه است. بنابراین حقوق ثابت کامل مشمول کسر حق بیمه محسوب می‌شود.

۲. پایه سنوات

پایه سنوات ماهیت مزدی دارد و در ردیف مزد ثابت قرار می‌گیرد؛ بنابراین کاملاً مشمول بیمه است.

۳. حق اولاد

طبق بخشنامه ۴۱۹۵ تأمین اجتماعی، حق اولاد مشمول بیمه نیست.

۴. حق تاهل

حق تاهل که از سال ۱۴۰۳ اضافه شده، مشابه حق مسکن و بن کارگری جزو مزایای مشمول بیمه به شمار می‌رود.

۵. عیدی

بر اساس بخشنامه ۴۱۹۵، عیدی مشمول بیمه نیست.

۶. سنوات

مزایای پایان خدمت یا سنوات نیز طبق قانون، مشمول بیمه نمی‌شود.

۷. مأموریت

هزینه سفر و مأموریت از اقلام غیرمشمول بیمه است.

اقلام غیرمستمر مشمول بیمه

بر اساس تبصره ۱ ماده ۲ آیین‌نامه اجرایی ماده ۳۹ قانون تأمین اجتماعی، فوق‌العاده‌های غیرمستمر مانند:

اضافه‌کاری
شب‌کاری
جمعه‌کاری
جزو پرداخت‌های مشمول بیمه هستند.

اقلام و مزایای غیرمشمول بیمه

طبق بخشنامه ۴۱۹۵ تأمین اجتماعی، موارد زیر غیرمشمول کسر بیمه هستند:

بازخرید مرخصی
کمک هزینه عائله‌مندی
هزینه سفر و فوق‌العاده مأموریت
عیدی
مابه‌التفاوت کمک هزینه مسکن و خواربار ایام بیماری
حق شیر
پاداش نهضت سوادآموزی
حق التضمین (کسر صندوق)
خسارت اخراج و مزایای پایان‌کار
پاداش افزایش تولید (با تأیید اداره کار)

در مورد مزایای غیرنقدی نیز شرط اصلی مستمر بودن است؛ کالاهای مناسبتی و غیرمستمر مشمول بیمه نیستند.

سقف معافیت مالیات حقوق ۱۴۰۴

طبق ماده ۸۴ قانون مالیات‌های مستقیم، مبلغ معافیت مالیات بر درآمد حقوق هر سال در قانون بودجه مشخص می‌شود. بر اساس قانون بودجه سال ۱۴۰۴، میزان معافیت مالیاتی سالانه ۲۸۸ میلیون تومان تعیین شده است.
به این معنا که اگر مجموع حقوق و مزایای دریافتی فرد طی سال کمتر از ۲۸۸ میلیون تومان باشد، جزء موارد مشمول بیمه و مالیات قرار نگرفته و مشمول مالیات نیست.

درآمدهای بالاتر از این مبلغ، طبق نرخ‌های پلکانی و با توجه به جدول مالیات حقوق ۱۴۰۴، مشمول مالیات خواهند بود.

برای کاهش مالیات و جلوگیری از جرایم دیرکرد مالیات، دریافت مشاوره تخصصی اهمیت ویژه‌ای دارد. شرکت نورترازان معین به عنوان مجری و مشاور امور مالیاتی، با ارائه راهکارهای قانونی می‌تواند از پرداخت جریمه‌های مالیاتی جلوگیری کند. دریافت مشاوره مالیاتی با کارشناسان نورترازان معین با قرار دادن شماره خود در لینک زیر 👇
دریافت مشاوره رایگان
شماره موبایل خود را وارد کنید تا کارشناسان ما با شما تماس بگیرند.
👇

مزایای غیرمشمول مالیات حقوق

مطابق ماده ۹۱ قانون مالیات‌های مستقیم برای بررسی موارد مشمول بیمه و مالیات، برخی مزایا و دریافتی‌ها در زمره غیرمشمول مالیات بوده و در محاسبه مالیات حقوق لحاظ نمی‌شوند. موارد زیر از مالیات معاف هستند:

۱. سنوات و مزایای پایان کار

سنوات
خسارت اخراج
حقوق مرخصی استفاده‌نشده
حقوق بازنشستگی، وظیفه و مستمری
بازخرید خدمت و وظیفه یا مستمری پرداختی به وراث

۲. عیدی و پاداش آخر سال

عیدی و پاداش پایان سال، معادل یک‌دوازدهم معافیت سالانه معاف از مالیات است.

معافیت سال ۱۴۰۴: ۲۴ میلیون تومان

۳. هزینه سفر و فوق‌العاده مأموریت

هر نوع هزینه سفر و فوق‌العاده‌ای که برای انجام شغل پرداخت شود، مشمول مالیات نیست.

۴. مزایای غیرنقدی کارکنان

مزایای غیرنقدی پرداختی به کارکنان تا سقف دو دوازدهم معافیت سالانه (معادل ۴۸ میلیون تومان در سال ۱۴۰۴) از مالیات معاف است.

۵. بیمه‌های درمانی و خسارت

پرداخت‌های کارفرما برای بیمه‌های مربوط به:

جبران خسارت‌های بدنی
معالجه
درمان

معاف از مالیات هستند.

۶. هزینه‌های درمانی پرداخت‌شده توسط کارفرما

بر اساس رأی شماره ۵۹۱ دیوان عدالت اداری (۱۳۹۸/۴/۱۱)، تمام هزینه‌های درمان که کارفرما برای کارکنان یا افراد تحت تکفل آنها پرداخت کند، معاف از مالیات است.

۷. مسکن کارگاهی و خانه‌های سازمانی

اگر مسکن در محل کارگاه یا کارخانه به کارکنان واگذار شود یا خانه‌های ارزان‌قیمت سازمانی خارج از کارگاه در اختیار کارگران قرار گیرد، این مزایا مشمول مالیات نیست.

۸. حقوق نیروهای مسلح و جانبازان

درآمد حقوق کارکنان نیروهای مسلح، مشمولان قانون استخدامی وزارت اطلاعات، جانبازان و آزادگان از مالیات معاف است.

۹. مساعده حقوق

مساعده از نظر حسابداری نوعی دریافتنی غیرتجاری محسوب می‌شود و تا زمان شناسایی حقوق واقعی، مشمول مالیات نیست. بنابراین در زمان ارسال لیست مالیات حقوق، مساعده در محاسبه مالیات لحاظ نمی‌شود.

جدول موارد مشمول بیمه و مالیات حقوق

در این بخش از نورترازان معین، یک جدول جامع از آیتم‌های مختلف حقوق و مزایا تهیه کرده‌ایم که مشخص می‌کند هر مورد از نظر قوانین، جزو موارد مشمول بیمه و مالیات محسوب می‌شود یا خیر.

همان‌طور که در بخش‌های قبلی توضیح داده شد، مستمر بودن پرداخت مزایا معیار اصلی برای تشخیص مشمول یا غیرمشمول بودن آن‌ها در بیمه است.
به عنوان مثال:

اگر «حق لباس» یا «پول لباس کار» به‌صورت ماهانه و مستمر پرداخت شود → مشمول بیمه است.
اما اگر این مزایا ۶ ماهه یا سالانه پرداخت شوند → غیرمشمول بیمه خواهند بود.

جدول موارد مشمول بیمه و مالیات (سال ۱۴۰۴)

در جدول موارد مشمول بیمه و مالیات زیر ، وضعیت مالیاتی و بیمه‌ای هر آیتم به‌طور کامل مشخص شده است:

آیتم حقوق و مزایا	مشمول مالیات	مشمول بیمه
حقوق ثابت	✅	✅
پایه سنوات	✅	✅
حق تاهل	✅	✅
حق اولاد	✅	❌
بن کارگری	✅	✅
حق مسکن	✅	✅
اضافه‌کاری	✅	✅
شب‌کاری	✅	✅
نوبت‌کاری (حق شیفت)	✅	✅
جمعه‌کاری	✅	✅
حق مأموریت	❌	❌
حق سختی کار	✅	✅
حق سرپرستی	✅	✅
فوق‌العاده شغل	✅	✅
پاداش افزایش تولید (با مجوز اداره کار)	✅	❌
سود سالانه	✅	✅
پاداش آخر سال	تا یک‌دوازدهم معافیت سالانه معاف	اگر مستمر نباشد معاف
عیدی سالانه	تا یک‌دوازدهم معافیت سالانه معاف	❌
سنوات	❌	❌
مانده مرخصی (بازخرید)	❌	❌
کالا و مزایای غیرنقدی مستمر	تا دو دوازدهم معافیت سالانه معاف	✅
کالا و مزایای غیرنقدی غیرمستمر	تا دو دوازدهم معافیت سالانه معاف	❌
حق شیر	✅	❌
حق تضمین (کسر صندوق)	✅	❌
حق لباس	✅	✅
فوق‌العاده اشتغال خارج از کشور	✅	✅
اشتغال مأمورین خارج از مرکز	✅	✅
حق‌العمل‌کاری	✅	✅
خانه‌های کارگری	❌	✅
فوق‌العاده بدی آب‌وهوا	✅	✅
محرومیت از تسهیلات زندگی	✅	✅
فوق‌العاده محل خدمت	✅	✅
فوق‌العاده مرزی	✅	✅
فوق‌العاده شرایط محیط کار	✅	✅
حق کشیک	✅	✅
مزایای رفاهی، انگیزشی و بهره‌وری	✅	✅
حق‌السعی (غیر از مزد و پاداش)	✅	✅
حق جذب	✅	✅
حق‌الزحمه	✅	✅
حق‌المشاوره	✅	✅
حق حضور در جلسات	✅	✅
حق نظارت	✅	✅
حق‌التألیف	✅	✅
حق‌التدریس	✅	✅
حق‌التحقیق	✅	✅
حق پژوهش	✅	✅
کارانه (مستمر/غیرمستمر)	✅	✅
مزایای ارزی	✅	✅
حق سرویس	✅	✅
حق ایاب و ذهاب	✅	✅
حق امضا	✅	✅
حق باجه	✅	✅
حق مدیریت	✅	✅
حق خزانه	✅	✅
حق سرایداری	✅	✅
حق حسابرسی	✅	✅
حق پاسداری	✅	✅
حق نمایندگی بیمه	✅	✅
حق ترانسپورت و سرویس	✅	✅
حق دیپلم	✅	✅
حق فنی	✅	✅
حق انبارداری	✅	✅
حق غذا یا یارانه غذا	✅	✅
حق موبایل یا تلفن همراه	✅	✅
فوق‌العاده نگهبانی	✅	✅
فوق‌العاده کشیک	✅	✅
حق ثابت	✅	✅
حق افزایش بهره‌وری	✅	✅
حق تولید	✅	✅
حق کمیسیون فروش	✅	✅
جیره نقدی	✅	✅
مزایای نقدی	✅	✅
پول صبحانه	✅	✅
مزایای تولید	✅	✅
کارمزد	✅	✅
پول اتوبوس	✅	✅
فوق‌العاده سیاری	✅	✅
حق آنکال	✅	✅
حق آکورد	✅	✅
فوق‌العاده کیلومتری	✅	✅
حق مشاوره	✅	✅
پول جارو	✅	✅
پاداش شورای حل اختلاف	✅	✅
مسکن با اثاثیه	تا دو دوازدهم معافیت سالانه معاف	✅
مسکن بدون اثاثیه	تا دو دوازدهم معافیت سالانه معاف	✅
خودرو اختصاصی با راننده (مستمر)	تا دو دوازدهم معافیت سالانه معاف	✅
خودرو اختصاصی بدون راننده (مستمر)	تا دو دوازدهم معافیت سالانه معاف	✅
تغذیه	✅	✅
بهای صابون	✅	✅
حق‌السعی ایام بلاتکلیفی	✅	✅
سایر مزایا	✅	✅
هزینه سفر مأموریتی	❌	❌
فوق‌العاده کسر صندوق	❌	❌
وجوه بیمه جبران خسارت	❌	❌
هزینه معالجه کارکنان	❌	❌
بازخرید خدمت	❌	❌
خسارت اخراج	❌	❌
هزینه تأمین کالای ضروری بیمه‌شدگان (بن)	❌	❌
حقوق بازنشستگی	❌	❌
وظیفه و مستمری و مستمری وراث	❌	❌

جمع‌بندی معافیت حق بیمه سهم کارگر از مالیات

1) سابقه بخشنامه ۲/۷

در سال ۱۳۸۳ سازمان امور مالیاتی اعلام کرد که فقط دو هفتم حق بیمه سهم کارگر از مالیات حقوق معاف است.
این بخشنامه سال‌ها اجرا شد.

2) ابطال بخشنامه اول – رأی دیوان عدالت اداری (۱۳۹۸/۰۴/۱۱)

شخصی به نام بهمن زبردست شکایت کرد.
دیوان عدالت اداری با استناد به ماده ۱۳۷ قانون مالیات‌های مستقیم این بخشنامه را ابطال کرد.
ماده ۱۳۷ می‌گوید: هزینه‌های درمانی (در چهارچوب تعیین‌شده) از درآمد مشمول مالیات قابل کسر است.
چون حق بیمه سهم کارگر جنبه درمانی دارد، قانون هیچ محدودیتی برای میزان آن تعیین نکرده است.

3) صدور دوباره همان بخشنامه توسط سازمان امور مالیاتی

بعد از ابطال، سازمان امور مالیاتی دوباره همان محدودیت ۲/۷ را ابلاغ کرد.

4) ابطال نهایی محدودیت – رأی شماره ۱۴۱۵ هیأت عمومی دیوان عدالت (۱۴۰۰/۶/۲)

دیوان مجدداً این بخشنامه جدید را هم باطل کرد.
نتیجه نهایی :
✅ کل ۷ درصد حق بیمه سهم کارگر از مالیات حقوق معاف است.

قواعد مهم معافیت

حق بیمه سهم کارگر (۷%)

کاملاً درمانی محسوب می‌شود.
به طور کامل معاف از مالیات حقوق است.

حق بیمه سهم کارفرما (۲۳%)

مربوط به بازنشستگی و سایر تعهدات تأمین اجتماعی است.
معاف از مالیات حقوق نیست.

نحوه اعمال در سامانه مالیات حقوق

برای اینکه سامانه معافیت را بشناسد:

مبلغ حق بیمه سهم کارگر باید در بخش
«حق بیمه‌های درمان موضوع ماده ۱۳۷»
ثبت شود.
سپس سامانه به صورت خودکار آن را از درآمد مشمول مالیات کسر می‌کند.

اگر به دنبال راهی برای کاهش جریمه‌های مالیاتی هستید، بهترین اقدام، دریافت مشاوره مالیاتی حرفه‌ای با شرکت نورترازان معین است.
در سایت نورترازان معین، می‌توانید با پر کردن شماره خود در لینک زیر، مشاوره حضوری و غیرحضوری دریافت کنید. مشاوران مالیاتی نورترازان معین از با‌تجربه‌ترین متخصصان مالیاتی در ایران هستند و راهنمایی‌های کاربردی برای کاهش جریمه‌ها و انجام صحیح تکالیف مالیاتی ارائه می‌دهند.