مالیات بر درآمد کشاورزی | ماده ۸۱ قانون مالیات های مستقیم

ماده ۸۱ قانون مالیات‌های مستقیم به موضوع مالیات بر درآمد کشاورزی می‌پردازد. این مالیات صرفاً محدود به فعالیت‌های زراعی و کشاورزی نیست، بلکه بخش‌هایی از فعالیت‌های وابسته به کشاورزی را نیز شامل می‌شود. پرسش مهم این است که چه اشخاصی مشمول پرداخت آن هستند و نحوه محاسبه این مالیات چگونه انجام می‌گیرد. در این مقاله از نورترازان معین (مجری و مشاور امور مالیاتی)، جزئیات ماده ۸۱ بررسی شده و نکات آن به صورت کامل توضیح داده می‌شود تا درک روشنی از این قانون به دست آورید.

مالیات بر درآمد کشاورزی چیست؟

مالیات بر درآمد کشاورزی، مالیاتی است که دولت بر فعالیت‌های مرتبط با کشاورزی وضع می‌کند. این مالیات بخشی از قانون مالیات‌های مستقیم است و در ماده ۸۱ این قانون به جزئیات آن پرداخته شده است.

فعالیت‌های مشمول این مالیات شامل گستره وسیعی از فعالیت‌های کشاورزی و مرتبط با آن است، از جمله: کشاورزی، دامپروری، پرورش ماهی و طیور، زنبورداری، صیادی، نوغانداری، احیای مراتع و جنگل‌ها، و همچنین باغداری و نگهداری انواع درختان، از جمله درختان خرما.

ماده ۸۱ قانون مالیات‌های مستقیم

بر اساس ماده ۸۱ قانون مالیات‌های مستقیم، درآمد حاصل از تمامی فعالیت‌های کشاورزی و مرتبط با آن از پرداخت مالیات معاف است. این فعالیت‌ها شامل کشاورزی، دامپروری، پرورش دام، ماهی، زنبورعسل و طیور، صیادی و ماهیگیری، نوغانداری، احیای مراتع و جنگل‌ها، باغداری و نگهداری انواع درختان و نخلستان‌ها می‌شوند. به زبان ساده، تمامی فعالیت‌های زیرمجموعه کشاورزی مشمول معافیت مالیاتی هستند.

به عنوان مثال فرض کنید که یک کشاورز بذری را در زمین کشاورزی خود می‌کارد و آن محصول به بار می‌نشیند و آماده مصرف می‌شود. خب تا زمان که محصول آماده شود، شامل معافیت مالیاتی می‌شود. اما زمانی که محصول برای فروش وارد بازار می‌شود و تحت فرایند خریدوفروش قرار می‌گیرد یا فرآوری می‌شود به آن مالیات تعلق می‌گیرد. یعنی فقط تولیدکنندگان از پرداخت مالیات معاف هستند، اما افرادی که محصولات کشاورزان را می‌خرند و به‌صورت عمده می‌فروشند، از پرداخت مالیات معاف نیستند.

محاسبه مالیات ماده ۸۱ قانون مالیات‌های مستقیم

مطابق قانون مالیات‌های مستقیم، محاسبه مالیات مربوط به ماده ۸۱ یا همان مالیات بر درآمد کشاورزی برای اشخاص حقیقی و حقوقی به شرح زیر انجام می‌شود:

اشخاص حقیقی: افرادی که فعالیت‌های کشاورزی انجام می‌دهند، نیازی به تنظیم یا ارائه اظهارنامه مالیاتی ندارند و به طور کامل از پرداخت مالیات معاف هستند.

قانون مالیات بر درآمد کشاورزی – بخش زراعت

در قانون مالیات بر درآمد کشاورزی، منظور از زراعت تولید و کشت محصولات سالانه در زمین‌های زراعی، چه در فضای باز و چه در میان درختان است. این بخش به دو دسته اصلی تقسیم می‌شود:

۱. تولید محصولات زراعی سالانه:
این دسته شامل محصولاتی است که در طول یک سال کشت و برداشت می‌شوند، مانند سبزی‌ها و گل‌ها. این محصولات حتی در زمستان و در گلخانه یا زیر پوشش پلاستیکی نیز پرورش داده می‌شوند. البته پرورش گل و گیاه در گلدان شامل این فعالیت‌ها نمی‌شود.

۲. تولید محصولات باغی دائمی:
محصولات باغی یا دائمی شامل میوه‌های دانه‌دار، هسته‌دار، دانه‌ریز، میوه‌های خشک و انواع میوه‌های سردسیری، نیمه‌گرمسیری و گرمسیری هستند.

نمونه محصولات زراعی و باغی:

• غلات: گندم، جو، برنج، ذرت دانه‌ای

• حبوبات: لوبیا، نخود، عدس، ماش و غیره

• سبزی‌ها: سیب‌زمینی، گوجه‌فرنگی، پیاز و غیره

• محصولات جالیزی: هندوانه، خربزه، خیار و غیره

• نباتات علوفه‌ای: یونجه، شبدر و غیره

• محصولات صنعتی: چغندرقند، توتون، تنباکو، پنبه

بر اساس قوانین پیشین، بخش زراعت در سال ۱۳۷۶ حدود ۴۰۰ میلیارد تومان درآمد مالیاتی داشته است؛ اما با توجه به تغییرات جدید، این رقم به شدت کاهش یافته است.

دلایل عدم توصیه برای اخذ مالیات از این بخش:

• اغلب کشاورزان زراعت‌کار از گروه‌های کم‌درآمد جامعه هستند.

• پراکندگی کشاورزان و نداشتن دفاتر حسابداری باعث دشواری در اخذ مالیات می‌شود.

• تعداد زیاد کشاورزان و هزینه‌های بالا، اخذ مالیات را غیر اقتصادی می‌کند.

• بخشی از تولیدات کشاورزان برای مصرف شخصی است و تفکیک آن از فروش دشوار است.

• اخذ مالیات می‌تواند انگیزه کاهش اندازه زمین‌ها را ایجاد کند، که به کاهش استفاده از فناوری و ماشین‌آلات و کاهش بهره‌وری منجر خواهد شد.

قانون مالیات بر درآمد کشاورزی – بخش دام و طیور

قانون مالیات بر درآمد کشاورزی در بخش دام و طیور شامل موارد زیر است:

• تمام حیواناتی که برای بارکشی استفاده می‌شوند و حیوانات و طیوری که به‌منظور تولید محصولاتی مانند عسل، تخم‌مرغ و لبنیات پرورش داده می‌شوند، از معافیت مالیاتی برخوردارند.

• پرورش کرم ابریشم با هدف تولید پیله یا اهداف مشابه نیز زیرمجموعه بخش دام و طیور محسوب می‌شود.

• در بخش دام و طیور، پرورش حیوانات زیر مشمول مالیات نمی‌شود:

  • مرغ و خروس

  • گاو و گوسفند

  • بوقلمون و بلدرچین

  • غاز و اردک

  • تولید جوجه به‌وسیله ماشین جوجه‌کشی

بخش‌بندی دام‌پروری:

دام‌پروری شامل دو بخش سنتی و صنعتی است:

• بخش سنتی: پرورش دام بیشتر در روستاها و شهرهای کوچک انجام می‌شود و فعالان آن جزو اقشار کم‌درآمد جامعه هستند. همچنین ارزش‌افزوده محصولات در این بخش پایین است.

• بخش صنعتی: در این بخش، دام‌پروری به‌صورت متمرکز انجام شده و ارزش‌افزوده بالایی دارد. اگرچه امکان دریافت مالیات وجود دارد، اما به منظور حفظ انگیزه فعالان، از آن‌ها مالیاتی دریافت نمی‌شود.

نکته مهم:
با توجه به هدف حمایت از تولید و اینکه بخش کشاورزی نسبت به سایر بخش‌ها از حمایت دولتی کمتری برخوردار است، اخذ مالیات از این بخش منطقی به نظر نمی‌رسد. بررسی فعالیت‌های کشاورزی نشان می‌دهد که شرایط لازم برای دریافت مالیات از زیرمجموعه‌های این بخش در حال حاضر فراهم نیست.

قانون مالیات بر درآمد کشاورزی – بخش شیلات

بخش شیلات قانون مالیات بر درآمد کشاورزی شامل افرادی است که در زمینه تولید حیوانات آبزی و دریایی فعالیت دارند و می‌توان آن را به موارد زیر تقسیم کرد:

• پرورش ماهی، میگو و صدف

• صید ماهی و آبزیان در دریا و اقیانوس

• جمع‌آوری صدف‌های دریایی

• جمع‌آوری سایر آبزیان مانند جلبک و مرجان

با توجه به اینکه میزان تولید و ارزش‌افزوده در این بخش کم است و اکثر فعالیت‌ها تحت حمایت دولت انجام می‌شوند، اخذ مالیات از صیادان توصیه نمی‌شود. این اقدام ممکن است سرمایه فعالان را کاهش دهد و در نتیجه فعالیت در این حوزه کاهش یابد.

قانون مالیات بر درآمد کشاورزی – بخش مراتع و جنگل

برخی افراد در شمال کشور در جنگل‌ها و مراتع به تولید و پرورش چوب، ساخت نهالستان و خزانه می‌پردازند. این فعالیت‌ها علاوه بر ارزش اقتصادی، به ترمیم آسیب‌های زیست‌محیطی نیز کمک می‌کنند.

افرادی که در این حوزه فعالیت دارند، به‌طور مستقیم از پرداخت مالیات بر درآمد کشاورزی معاف هستند. با این حال، آن‌ها موظف به پرداخت عوارض و بهره مالکانه به صورت ماهانه یا سالانه هستند. این نوع مالیات، تحت ماده ۸۱ قانون مالیات‌های مستقیم نیست و به شکل دیگری دریافت می‌شود.

مالیات بر فروش آب کشاورزی

در قوانین پیشین، درآمد حاصل از فعالیت‌های کشاورزی معاف بود، اما فروش آب کشاورزی به‌طور جداگانه مشمول معافیت مالیاتی نمی‌شود. مطابق لایحه‌های قانونی، فروش آب به‌تنهایی جزء فعالیت‌های کشاورزی محسوب نمی‌شود و درآمد حاصل از آن معاف از مالیات نیست.

مالیات بر فروش ادوات کشاورزی

تولید ادوات و تجهیزات کشاورزی بر شغل کشاورزی تأثیر مستقیم دارد. تولیدکنندگان این تجهیزات از پرداخت مالیات مستقیم و مالیات ارزش‌افزوده معاف هستند، اما کشاورزان برای خرید این تجهیزات باید مالیات پرداخت کنند.

محاسبه مالیات کشاورزی

• تولیدکنندگان محصولات کشاورزی از پرداخت مالیات معاف هستند.

• کسانی که محصولات کشاورزی را خریداری و در بازار به فروش می‌رسانند، مشمول مالیات می‌شوند. هدف از این قانون حمایت از تولیدکنندگان کشاورزی است.

مالیات زمین کشاورزی

زمین کشاورزی مانند سایر املاک مشمول مالیات بر درآمد املاک است و در هنگام نقل‌وانتقال باید مالیاتی به نرخ ۵ درصد پرداخت شود.

مالیات کارتخوان کشاورزی

• اشخاص حقیقی فعال در بخش کشاورزی از پرداخت مالیات معاف هستند. با این حال، اگر کارتخوان به نام آن‌ها باشد و وجوهی واریز شود، مشمول مالیات می‌شوند.

• اشخاص حقوقی موظف به تشکیل پرونده مالیاتی و ارائه اظهارنامه سالانه هستند. در صورت عدم انجام این کار، معافیت ماده ۸۱ شامل آن‌ها نمی‌شود و سازمان مالیاتی به‌صورت خودکار مالیات را کسر می‌کند.

برای بهره‌مندی از معافیت‌ها و جلوگیری از خطا در ثبت پرونده مالیاتی، استفاده از مشاوره مالیاتی توصیه می‌شود.

ارسال اظهارنامه مالیات کشاورزی 

اشخاص حقوقی فعال در حوزه کشاورزی موظف هستند هر سال اظهارنامه عملکرد خود را از طریق سامانه مودیان به سازمان امور مالیاتی ارائه دهند. شرکت حسابداری و مالیاتی نورترازان با ارائه خدمات تخصصی، مراحل تشکیل پرونده مالیاتی و ارسال اظهارنامه کشاورزی را به‌صورت کامل و دقیق برای شما انجام می‌دهد.

با بهره‌گیری از تجربه تیم نورترازان، فرآیند ارسال اظهارنامه از ثبت اطلاعات تا ارائه گزارش به سازمان امور مالیاتی به ساده‌ترین و مطمئن‌ترین شکل انجام می‌شود. تمامی مراحل به‌صورت مرحله‌به‌مرحله مدیریت شده و از بروز هرگونه اشتباه یا تأخیر جلوگیری می‌شود.