جرم فرار مالیاتی ؛ تعریف و مجازات‌های آن

فرار مالیاتی چیست؟

مالیات بخشی از درآمد افراد شاغل است که بر اساس قوانین کشور باید به دولت پرداخت شود. با این حال، برخی افراد تلاش می‌کنند تمام درآمد خود را در اختیار داشته باشند و به‌همین دلیل به روش‌هایی برای دور زدن قوانین مالیاتی روی می‌آورند. فرار مالیاتی به مجموعه اقداماتی گفته می‌شود که یک فرد یا مجموعه برای نپرداختن مالیات یا کاهش عمدی آن انجام می‌دهد.

در قوانین کشور، فرار مالیاتی یک جرم محسوب می‌شود و همانند سایر جرائم، مجازات مشخصی دارد. در این مطلب از نورترازان معین تلاش کرده‌ایم به‌طور کامل توضیح دهیم فرار مالیاتی چیست، چه مصادیقی دارد و جرم فرار مالیاتی چه مجازات‌هایی به‌همراه خواهد داشت.

تعریف فرار مالیاتی

بسیاری تصور می‌کنند تنها اقدامات غیرقانونی، مصداق فرار مالیاتی است؛ اما طبق تعریف قانونی، هرگونه اقدام قانونی یا غیرقانونی که باعث عدم پرداخت مالیات واقعی شود، به‌عنوان فرار مالیاتی شناخته می‌شود.

هر مودی موظف است مبلغی را که سازمان مالیاتی کشور تعیین می‌کند پرداخت نماید. با این حال، برخی افراد یا کسب‌وکارها از روش‌هایی مانند ارائه مدارک صوری یا جعلی، پنهان کردن بخشی از فروش، یا عدم ارائه اسناد لازم استفاده می‌کنند تا میزان مالیات خود را کمتر نشان دهند.

تمام این اقدامات در دسته جرم فرار مالیاتی قرار می‌گیرند و مشمول پیگرد و مجازات قانونی خواهند شد.

جرم فرار مالیاتی

در قوانین مالیاتی، موضوع جرم فرار مالیاتی به‌صورت شفاف و قاطع مطرح شده است. طبق مواد 199 و 200 قانون مالیات‌های مستقیم، تمامی اشخاص حقیقی و حقوقی موظف‌اند مالیات را به‌درستی کسر و به سازمان امور مالیاتی پرداخت کنند. در صورت عدم انجام این وظیفه، علاوه بر مسئولیت تضامنی با مودی، جریمه‌ای معادل ۲۰ درصد مالیات پرداخت‌نشده برای آن‌ها در نظر گرفته می‌شود.

همچنین بر اساس تبصره ماده 199، اگر فرد متخلف از کارکنان دولت، وزارت‌خانه‌ها، مؤسسات یا شرکت‌های دولتی و شهرداری‌ها باشد، علاوه بر جریمه مالی، مشمول مجازات‌های مقرر در قانون تخلفات اداری نیز خواهد شد.

آشنایی با انواع فرار مالیاتی

بسیاری از افراد بدون اینکه آگاه باشند، مرتکب جرم فرار مالیاتی می‌شوند. به همین دلیل پس از شناخت مفهوم فرار مالیاتی، لازم است انواع آن را نیز بشناسیم تا بدانیم چه رفتارهایی مصداق کامل این تخلف است. هر نوع تلاش برای نپرداختن مالیات، در دسته فرار مالیاتی قرار می‌گیرد. یکی از معمول‌ترین روش‌ها، تغییر در ترازنامه یا دستکاری حساب سود و زیان شرکت است که رایج‌ترین شکل این جرم محسوب می‌شود.

طبق نظر سازمان امور مالیاتی، عدم ارائه اظهارنامه، ترازنامه یا صورت سود و زیان شرکت برای سه سال متوالی، نمونه‌ای روشن از فرار مالیاتی است. پنهان کردن فعالیت اقتصادی که باعث ایجاد درآمد می‌شود نیز یکی دیگر از انواع این تخلف است. همچنین اگر فرد مسئول، مالیات را به‌موقع پرداخت نکند، می‌تواند مشمول این عنوان قرار گیرد. ثبت صوری قراردادها و معاملات به نام شخصی دیگر برای فرار از پرداخت مالیات نیز مصداق بارز جرم فرار مالیاتی است. استفاده از کارت بازرگانی دیگران جهت انجام فعالیت‌های اقتصادی مثل واردات و صادرات نیز از دیدگاه قانون، عمل مجرمانه محسوب می‌شود.

برای کاهش مالیات و جلوگیری از جرایم دیرکرد مالیات، دریافت مشاوره تخصصی اهمیت ویژه‌ای دارد. شرکت نورترازان معین به عنوان مجری و مشاور امور مالیاتی، با ارائه راهکارهای قانونی می‌تواند از پرداخت جریمه‌های مالیاتی جلوگیری کند. دریافت مشاوره مالیاتی با کارشناسان نورترازان معین با قرار دادن شماره خود در لینک زیر 👇

دریافت مشاوره رایگان

شماره موبایل خود را وارد کنید تا کارشناسان ما با شما تماس بگیرند.

👇

ارسال درخواست مشاوره

مجازات فرار مالیاتی در ایران چیست؟

برای تعیین مجازات، ابتدا باید مشخص شود چه کسی مرتکب جرم شده و آن جرم فرار مالیاتی است . از نگاه قانون، هر شرکت، موسسه، سازمان، بانک یا بنگاه اقتصادی که به شکل عمدی از پرداخت مالیات تعیین شده فرار کند، مجرم شناخته می‌شود. مجازات این جرم بین سه ماه تا یک سال حبس تعزیری است. اگر فرد در ابتدای کار، به‌صورت داوطلبانه اقدام به اعلام تخلف و اصلاح مدارک کند، از تعقیب کیفری معاف خواهد بود. اما اگر این تخلف پس از بررسی مأموران مالیاتی کشف شود و جرم ثابت گردد، فرد با حکم سه تا دوازده ماه حبس مواجه خواهد شد. در صورت همکاری مودی پس از صدور حکم، امکان تخفیف در مجازات وجود دارد.

میزان مجازات با توجه به نوع شغل فرد، میزان مالیات فراریافته و نحوه سندسازی تعیین می‌شود. هرچه مبلغ مالیاتی و روش‌های پنهان‌کاری گسترده‌تر باشد، مجازات نیز سنگین‌تر خواهد بود. زمان و فصل مالیاتی که جرم فرار مالیاتی در آن اتفاق افتاده نیز در تعیین حکم دخالت دارد. بنابراین هرچه فرد زودتر اقدام به اصلاح اشتباه و اعلام موضوع کند، وضعیت بهتری برای او رقم خواهد خورد.

انواع مختلف عواقب فرار مالیاتی

جرم فرار مالیاتی برای همه افراد یکسان نیست و بر اساس نوع تخلف متفاوت خواهد بود. اگر اشخاص حقیقی از پرداخت مالیات خودداری کنند، ممکن است به شش تا بیست‌وچهار ماه حبس محکوم شوند. علاوه بر حبس، جریمه نقدی نیز برای آن‌ها در نظر گرفته می‌شود. در برخی موارد، حکم شلاق بین سی‌وچهار تا هفتادوچهار ضربه نیز امکان‌پذیر است. این افراد ممکن است بین شش ماه تا پنج سال از برخی حقوق اجتماعی محروم شوند و در نهایت باید اصل مالیات پرداخت‌نشده و جریمه آن را نیز پرداخت کنند.

در مورد شرکت‌ها یا موسسات، مجازات می‌تواند شامل محرومیت از یک یا چند فعالیت شغلی به مدت شش تا بیست‌وچهار ماه باشد. همچنین ممکن است صادر کردن اسناد تجاری مانند چک و سفته برای مدتی از آن‌ها سلب شود. اگر شخصی مانند مدیرعامل یا کارمند شرکت در جعل یا پنهان‌کاری نقش داشته باشد، مجازات او جداگانه و متفاوت از شرکت تعیین خواهد شد.

اگر حسابداران، حسابرسان یا مدیران بانک‌ها و شرکت‌ها از وقوع این تخلف آگاه باشند و موضوع را گزارش ندهند، با حکم شش تا بیست‌وچهار ماه حبس روبه‌رو خواهند شد. البته این موضوع باید قابل اثبات باشد. بسته به نوع فرار مالیاتی، این افراد ممکن است با جریمه نقدی یا شلاق نیز مواجه شوند.

دلایل فرار مالیاتی اشخاص و شرکت‌ها

بررسی‌های انجام‌شده درباره دلایل فرار مالیاتی در ایران نشان می‌دهد که نبود تنوع در پایه‌های مالیاتی و ترکیب نامناسب درآمدهای مالیاتی از مهم‌ترین عوامل بروز این مشکل است. گستردگی معافیت‌های مالیاتی نیز زمینه سوءاستفاده و ایجاد فرار مالیاتی را فراهم می‌کند. پیچیدگی قوانین مالیاتی و ابهام در فرآیندهای اجرایی نیز دلیل دیگری است که افراد را به سمت تخلف سوق می‌دهد.

نارضایتی برخی مشاغل و افراد از نحوه هزینه‌کرد مالیات، ضعف فرهنگ مالیاتی و نبود نظام جامع اطلاعات مالیاتی نیز به افزایش موارد فرار مالیاتی دامن می‌زند. مشکلات ساختاری اقتصاد کشور نیز این روند را تشدید کرده و باعث شده انواع فرار مالیاتی در ایران همچنان مشاهده شود.

تنبیه‌ و جرم فرار مالیاتی شامل چه مواردی می‌شود؟

در بخش‌های پیشین درباره انواع مجازات‌های قانونی مرتبط با جرم فرار مالیاتی صحبت شد. در این بخش به معرفی جزئی‌تر تنبیه‌هایی می‌پردازیم که در صورت ارتکاب این تخلف برای افراد یا شرکت‌ها اعمال می‌شود.

محاسبه مالیات بر اساس روش علی‌الراس

همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، برخی افراد یا موسسات با دستکاری اسناد و مدارک خود قصد دارند ممیز مالیاتی را فریب داده و مبلغ کمتری پرداخت کنند. پس از کشف جرم، فرد یا مجموعه موظف به پرداخت مالیات واقعی خواهد بود. اما اگر اسناد معتبر وجود نداشته باشد، مالیات از طریق روش علی‌الراس تعیین می‌شود.
در این شیوه، ممیز مالیاتی بدون در نظر گرفتن هزینه‌ها، مخارج، سود و زیان یا عوامل مالی دیگر، حدود ۲۵ درصد از کل درآمد را به عنوان مالیات محاسبه می‌کند. معمولاً مالیات علی‌الراس بیش از مقدار واقعی است و همین موضوع افراد را ترغیب می‌کند که اظهارنامه را به موقع ارائه دهند و با ممیز مالیاتی همکاری کنند.

جریمه و حبس

بخش مربوط به جرم فرار مالیاتی و حبس پیش‌تر توضیح داده شده است. این موارد معمولاً شامل افرادی می‌شود که به‌طور مستقیم در فرار مالیاتی نقش داشته‌اند. میزان حبس و جریمه با توجه به نوع تخلف، میزان مالیات فراریافته و شرایط پرونده تعیین می‌شود.

محرومیت از معافیت‌ها و بخشودگی‌های مالیاتی

افرادی که مرتکب جرم فرار مالیاتی شده‌اند، ممکن است از معافیت‌ها و بخشودگی‌های قانونی محروم شوند. این موضوع یکی از سنگین‌ترین تنبیه‌ها به شمار می‌رود؛ زیرا قانون مالیات دارای معافیت‌های مهمی است که افراد و شرکت‌ها در حالت عادی می‌توانند از آن استفاده کنند.

ممنوع الخروج شدن

بر اساس ماده ۲۰۲ قانون مالیات‌های مستقیم، سازمان امور مالیاتی این اختیار را دارد که از خروج بدهکاران مالیاتی و مدیران حقوقی آن‌ها جلوگیری کند. در صورتی که شرکت بدهکار باشد، اعضای هیئت‌مدیره نیز ممکن است مشمول ممنوع‌الخروجی شوند.

باطل شدن اسناد انتقال صوری

در برخی موارد، افراد برای فرار از پرداخت مالیات، معاملات و نقل‌وانتقالات مالی خود را به‌صورت صوری به نام اعضای خانواده مانند والدین، همسر یا فرزندان ثبت می‌کنند. در صورت اثبات این موضوع، تمام اسناد مربوط به این نقل‌وانتقالات باطل خواهد شد. اجرای این جرم فرار مالیاتی با همکاری مراجع قضایی انجام می‌شود.

مجازات اداری

در مواردی که فرار مالیاتی در یک سازمان، شرکت دولتی یا وزارتخانه رخ دهد، معمولاً یک یا چند کارمند مسئول این تخلف هستند. در چنین شرایطی با آن‌ها طبق قوانین مجازات اداری برخورد می‌شود. اشخاص حقیقی و حقوقی فعال در داخل یا خارج از کشور، در صورتی که منبع درآمد آن‌ها در ایران باشد، در صورت سهل‌انگاری یا تخلف ممکن است مشمول این مجازات‌ها شوند.

برای جلوگیری از چنین پیامدهایی، پیشنهاد می‌شود افراد و شرکت‌ها آموزش‌های لازم در زمینه حسابداری و قوانین مالیاتی را فرا بگیرند تا ارسال اسناد و گزارش‌های مالی در زمان مقرر انجام شود.

تفاوت فرار مالیاتی و اجتناب مالیاتی چیست؟

در پایان لازم است به تفاوت میان فرار مالیاتی و اجتناب مالیاتی اشاره شود. فرار مالیاتی یک عمل غیرقانونی است و زمانی اتفاق می‌افتد که مودی، اطلاعات درآمد و فعالیت‌های خود را به‌درستی اعلام نکند تا از چشم نهادهای نظارتی پنهان بماند.
اما اجتناب مالیاتی رفتاری قانونی است که بر اساس خلاها یا امکان‌های موجود در قوانین مالیاتی انجام می‌شود. فرد در این حالت تلاش می‌کند با انتخاب روش‌های قانونی، میزان مالیات خود را کاهش دهد. به عنوان نمونه، برخی درآمدها در قالب سرمایه‌گذاری نمایش داده می‌شوند تا نرخ مالیاتی پایین‌تری برای آن‌ها محاسبه شود. بنابراین در اجتناب مالیاتی، فرد نگران کشف یا افشا شدن نیست.

جمع‌بندی مقاله جرم فرار مالیاتی

در این مطلب با انواع مصادیق فرار مالیاتی، تنبیه‌ها و جرم فرار مالیاتی مرتبط با آن برای اشخاص حقیقی و حقوقی آشنا شدید. فرار مالیاتی تخلفی جدی است و پیامدهای سنگینی دارد. برای کاهش مالیات و بهره‌مندی از مزایای قانونی، بهترین راه استفاده از مشاوره مالیاتی شرکت نورترازان معین ( مجری و مشاور امور مالیاتی ) و بهره‌گیری از معافیت‌ها و بخشودگی‌های قانونی است تا بدون خطر تخلف، امور مالی به‌درستی مدیریت شود.اگر به دنبال راهی برای کاهش جریمه‌های مالیاتی هستید، بهترین اقدام، دریافت مشاوره مالیاتی حرفه‌ای با شرکت نورترازان معین است.
در سایت نورترازان معین، می‌توانید با پر کردن شماره خود در لینک زیر، مشاوره حضوری و غیرحضوری دریافت کنید. مشاوران مالیاتی نورترازان معین از با‌تجربه‌ترین متخصصان مالیاتی در ایران هستند و راهنمایی‌های کاربردی برای کاهش جریمه‌ها و انجام صحیح تکالیف مالیاتی ارائه می‌دهند.